វិធីសាស្ត្រនៃការសរសេរតែងសេចក្ដីសម្រាប់មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិថ្នាក់ទី១០-១១-១២
តែងសេចក្តី គឺជាបណ្តុំនៃកថាខណ្ឌគាំទ្រគំនិតសំខាន់តែមួយ។ វាប្រៀបដូចជាការធ្វើជំនួញដោយចែកចេជា៣ដំណាក់កាលគឺ ផ្សព្វផ្សាយផលិតផល(សេចក្តីផ្តើម) បង្ហាញផលិតផល(តួសេចក្តី) និងសរុបបទបង្ហាញ បញ្ចេញការយល់ឃើញនៃផលិតផល(សេចក្តីបញ្ចប់) ដោយបង្ហាញចេញនូវគោលបំណងរួមមួយគឺចំណេញ(ប្រធានបទ)។ តែងសេចក្តីត្រូវបានគេចែកចេញ ជាបីផ្នែកដែរ គឺ សេចក្តីផ្តើម តួសេចក្តី និងសេចក្តីបញ្ចប់ ហើយដែល ផ្នែកនីមួយៗភ្ជាប់គ្នាដោយ ឃ្លាភ្ជាប់សេចក្តី ។
ប្រធានៈ គេថា "នារីបានរួមវិភាគទានយ៉ាងធំធេងចំពោះសង្គមជាតិ និង គ្រួសារ"។ ចូរពន្យល់ដោយបញ្ជាក់ពីសកម្មភាពរបស់នារីក្នុងរឿងភូមិតិរច្ឆាន និង រឿងគូលីកំណែន។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
ចំពោះការអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិកាលពីសម័យមុនក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្នដែរគេត្រូវការចាំបាច់នូវការចូលរួមពីកម្លាំងរបស់នារីភេទ។តាមរយៈប្រវត្តិសាស្រ្តនិងទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្មែរសង្គមខ្មែរយើងបាលើកតម្កើងស្រ្តីជាធំ។ទាំងនេះបញ្ជាក់ថាស្រ្តីមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងសង្គមខ្មែរ។ស្របទៅនឹងទស្សនៈខាងលើនេះហើយទើបមានមតិមួួយយល់ថា"នារីបានរួមវិភាគទានយ៉ាងធំធេងចំពោះសង្គមជាតិនិងគ្រួសារ"។
តើនារីបានចូលរួមសកម្មភាពអ្វីខ្លះចំពោះការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមជាតិនិងគ្រួសារ?
ដើម្បីងាយស្រួលដល់ការបកស្រាយនូវចំណាោទបញ្ហាខាងលើ យើងគប្បីយល់នូវអត្ថន័យរបស់ពាក្យ "រួមវិភាគទាន និង អភិវឌ្ឍ " ជាមុនសិន។ ពាក្យថា "រួមវិភាគទាន"មានន័យថា ការចូលរួមចំណែកធ្វើនូវអំពើណាមួយជាមួយអ្នកដទៃ។ រីឯពាក្យ "អភិវឌ្ឍ " មានន័យថា ការធ្វើអ្វីមួយឲ្យលូតលាស់រីកចម្រើន។ តាមរយៈអត្ថន័យរបស់ពាក្យខាងលើទស្សនៈរបស់ប្រធានមានន័យថា នារីភេទបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ណាស់ក្នងការស្តារនិងកសាងនូវជីវភាពគ្រួសារ និង សង្គមជាតិឲ្យមានការរីកចម្រើនលូតលាស់។
វាប្រាកដណាស់ដែលថា នារីជាកម្លាំងដ៏សំខាន់មួយក្នុងការអភិឌ្ឍន៍សង្គមជាតិនិង គ្រួសារឲ្យរីកចម្រើើន។ បើយើងក្រឡេកទៅមើលនារីក្នុងរឿងភូមិតិរច្ឆានវិញយើងក៏ឃើញថា លោក ឌឿក អំ និង ឌឹក គាមបានបង្ហាញច្បាស់នូវសកម្មភាពនារីខ្មែរមួួយចំនួននៅភូមិក្រាំងលាវ ដែលតំណាងឲ្យនារីខ្មែរទូទៅនៅក្នុងប្រទេសដែលមានទឹកចិត្តក្លាហានក្នុងការបញេ្ចញនូវមតិដែលសុទ្ធតែគំនិតជឿនលឿនក្នុងការតបតជាមួួយពូកអាណាគមន៍បារាំង និង បរិវា។ តួយ៉ាងដូចជានាងតន់ភរិយារបស់សុវណ្ណ ក្រោយពីបាត់ប្តីក៏ខំដើររកនៅមន្ទីរឃុំឃាំងដោយនាងសាកសួរអ្នកយាមម្នាក់ដែលជាបរិវាបំរើដាច់ថ្លៃរបស់បារាំង។ អ្នកទំាងពីរក៏បានប្រកែកគ្នាយ៉ាងតឹងសសៃកដូចសំដីនាងតន់បញ្ជាក់ថា "រឿងស្លាប់ជាការធម្មតាទេថី ! បើអ្នកស្រុកក្រាំងលាវមិនស្លាប់នឹងគ្រាប់កាំភ្លើងរបស់ថី ក៏គង់តែស្លាប់នឹងចាស់ជរា ឬ ស្លាប់នឹងរោគាផ្សេងៗ" ។ នាងតន់ក៏និយាយទៀតថា " មកពីគេទុកខ្មែរដូចសត្វតិរច្ឆានហ្នឹងហើយ បានជាមានរឿងធំដល់បុណ្ណឹង! ហើយខ្ញុំនឹកស្មានថា លោកចិត្តជាខ្មែរ! "។ លើសពីនេះទៅទៀត នាងនី នាងប៊ី ក៏មានសេចក្តីក្លាហានក្នុងការប្រកេែកតវ៉ាជាមួយពួកអាណានិគមបារាំងផងដែរ។ ដូចជាមានឃ្លាបញ្ជាក់ថា " នែលោកធំ! លោកប្រើអំណាចលើខ្ញុំ និង ជាតិខ្ញុំជ្រុលពេកហើយ។ លោកដាក់ខ្នោះបី្តមិនស្កប់ចិត្ត ឥឡូវលោកគិតដាក់ខ្នោះប្រពន្ធទៀត ...."។ ដោយឆ្អែតចិត្តនឹងពួកបារាំងជិះជាន់នាងប៊ីបានបន្តទៀតថា " លោកធ្វើចៅហ្វាយលើខ្មែរ លោកមើលឃើញត្រឹមតែប្រាក់មួយមុខប៉ុណ្ណោះ ចង់ខ្មែរធ្វើស្រែមិនបាន ចង់ខ្មែរដាច់ពោះស្លាប់ លោកឥតឈឺក្បាលទេ លោកគិតតែពីសង្ខើញទារពន្ធឲ្យខានតែបាន។ នេះឬដែលហៅថា អាណាព្យាបាល? "។ សកម្មភាពទាំងនេះបញ្ជាក់ថានារីបានចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមជាតិ។ ចំពោះក្នុងគ្រួសារវិញនារីមានតួនាទីសំខាន់ណាស់ក្នុងការមើលថែទាំកូនចៅមើលការខុសត្រូវចំពោះផ្ទះសម្បែង។ នារីជាទីប្រឹក្សាមួយដ៏ល្អជាមួយប្តីកូនចៅមុនសម្រេចធ្វើអ្វីមួយ។ ចំពោះស្ថានភាពសង្គមនាពេលបច្ចុប្បន្ននារីក៏បានជួយបង្កើននូវជីវភាពគ្រួសារផងដែរ តាមរយៈការបង្ករបង្កើនផលឬលក់ដូរប្រកបអាជីវកម្មផ្សេងៗជាមួយកម្លាំងបុរស។បើយើងក្រឡេកមើលក្នុងរឿងគូលីកំណែនវិញម្តងយើងក៏ឃើញថា លោកអ៊ឹមថុកក៏បានបង្ហាញអំពីសកម្មភាពនារីក្នុងផ្ទៃរឿងផងដែរ។ នៅក្នុងចំនុចនេះយើងឃើញថា អ្នកគ្រូ គូ រស់ បានផ្តល់កម្លាំងគ្រប់យ៉ាងដល់ម៉ុឹងក្នុងការតស៊ូរំដោះជាតិមាតុភូមិពីកណ្តាប់ដៃបរទេសឈ្លានពាន។ ទោះបីមិនបានចេញតស៊ូដោយផ្ទាល់ក៏ដោយ ក៏អ្នកគ្រូបានចូលរួមចំណែកដោយប្រយោលដោយជួយជាគំនិតយោបល់ និង គាំទ្រដល់ការសម្រេចចិត្តរបស់ម៉ឹងដែរ។ ម៉្យាងវិញទៀតចំពោះជីវភាពគ្រួសារវិញ នារីក៏បានខិតខំជួយជាកម្លាំងបុរសផងដែរក្នុងការធ្វើស្រែចំការ និង ធ្វើការងារស្រាលៗនៅឯផ្ទះជំនួសកំលាំងប្តី។សកម្មភាពទាំងនេះជាការសម្រាលនូវបន្ទុកជីវភាពគ្រួសារមួយផ្នែកដែរ។ ចំនុចមួយទៀតគឺការស្មោះត្រង់ប្តូរផ្តាច់ក្នុងគ្រាមានអាសន្ន ឬការលំបាកផ្សេងៗ។ ជាក់ស្តែងដូចជានាងហេងមិនបណ្តោយខ្លួនឲ្យក្លាយជាចំណីតណ្ហារបស់ចៅហ្វាយស្រុកតាមរយៈអំណាចទឹកប្រាក់ឡើយ។ នាងហេងសុខចិត្តរត់គេចពីស្រុកកំណើតជាមួយឪពុកម្តាយលឹមមកភ្នំពេញរហូតបាត់បង់ជីវិត។
សរុបមក នារីពិតជាបានចូលរួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមជាតិ និង គ្រួសារប្រាកដមែន។ រួមសេចក្តីមកតាមរយៈការបកស្រាយក្នុងអក្សរសិល្ប៏រឿងទាំងពីររួចមកយើងអាចសន្និដ្ឋានបានថានារីជាកំលាំងដ៏សំខាន់ក្នុងការរួមចំណែកធ្វើឲ្យសង្គមគ្រួសារ និង សង្គមជាតិរីកចំរើន។ នារីបានជួយជ្រោមជ្រែងចំពោះការងារបុរសជាច្រើនទាំងការស្រួលលំបាកគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីបំរើឲ្យការរស់នៅប្រកបដោយលក្ខណៈល្អប្រសើរ។ដូចនេះក្នុងនាមយើងជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប យើងត្រូវលុបបំបាត់នូវគំនិតរើសអើងស្រ្តីភេទដោយយើងត្រូវចាត់ទុកស្រ្តីភេទជាកំលាំងចលករមួយចូលរួមក្នុងសកម្មភាពផ្សេងៗទាំងក្នុងគ្រួសារ និង សង្គមជាតិដូចយើងដែរ។ យើងត្រូវគិតថាស្រ្តី និង បុរសមានសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការរស់នៅក្នុងសង្គមជាតិ៕
ប្រធានៈ មានទស្សនៈមួយពោលថា៖ “លក្ខណៈជាតិនៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរចារឹកអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ”។ ចូរពន្យល់។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
វណ្ណកម្មអក្សរសិល្ប៍ដែលជាសមិទ្ធផលប្រសូតចេញពីទឹកដៃច្នៃប្រឌិត បង្កើតរបស់បណ្តាកវីអ្នកនិពន្ធតែងបង្កប់នូវលក្ខណៈទាំងប្រាំបីរបស់ខ្លួនក្នុងនោះមានលក្ខណៈមនុស្ស លក្ខណៈវណ្ណៈ លក្ខណៈប្រជាជន លក្ខណៈបក្ស លក្ខណៈប្រវត្តិ លក្ខណៈជាតិ និងលក្ខណៈអន្តរជាតិ។ និយាយពាក់ព័ន្ធទៅនឹងលក្ខណៈជាតិបានប្រការធ្វើឲ្យអ្នកវិភាគក្នុងមជ្ឈដា្ឋនខ្លះបានលើកឡើងថា៖ “លក្ខណៈជាតិនៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរចារឹកអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ”។
តើលក្ខណៈជាតិនៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរចារឹកអត្តសញ្ញាណខ្មែរយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ?
តើលក្ខណៈជាតិនៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរចារឹកអត្តសញ្ញាណខ្មែរយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ?
ដើម្បីបានជាស្ពានឈានទៅដល់ការបកស្រាយចំណោទបញ្ហារបស់ប្រធានខាងលើឲ្យកាន់តែជាលក្ខណៈពិស្តារប្រកបដោយខ្លឹមសារកាន់តែបានស៊ីជម្រៅមួយកម្រិតទេ្វឡើងទៀតនោះ គេចាំបាច់ត្រូវតែយល់ជាមុនសិននូវអត្ថន័យនៃពាក្យ “លក្ខណៈជាតិនៃអក្សរសិល្ប៍” , “ចារឹក” និង “អត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ”។ ពាក្យថា “លក្ខណៈជាតិនៃអក្សរសិល្ប៍” គឺជាលក្ខណៈពិសេសរបស់ជាតិនីមួយៗលេចធ្លោខុសពីជាតិដទៃដែលស្តែងចេញតាមរយៈអក្សរសិល្ប៍។ ចំពោះពាក្យថា “ចារឹក” នោះគឺការសរសេរ ចារ កត់ត្រា បង្ហាញ។ ដោយឡែកពាក្យថា “អត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ” បានដល់សញ្ញាដែលធ្វើឲ្យគេស្គាល់ពីខ្មែរ។មតិដែលវិភាគឃើញដោយប្រធានខាងលើមានអត្ថន័យចង់និយាយថាគេអាចស្គាល់ជាតិខ្មែរបានដោយរំពឹងមើលទៅក្នុងលក្ខណៈជាតិរបស់អក្សរសិល្ប៍។
ជាមួយនឹងការសិក្សាចលនាអក្សរសិល្ប៍រួចមកហើយ បានជាមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យស្រទាប់យុវវ័យខ្មែរអ្នកសិក្សាផ្តោតការយល់ឃើញរបស់ខ្លួនថា “លក្ខណៈជាតិនៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរចារឹកអត្តសញ្ញាណខ្មែរ”។
ជាមួយនឹងការសិក្សាចលនាអក្សរសិល្ប៍រួចមកហើយ បានជាមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យស្រទាប់យុវវ័យខ្មែរអ្នកសិក្សាផ្តោតការយល់ឃើញរបស់ខ្លួនថា “លក្ខណៈជាតិនៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរចារឹកអត្តសញ្ញាណខ្មែរ”។
ពិតដូចការលើកឡើងរបស់មតិខាងលើនេះមែន គេអាចស្គាល់ជាតិខ្មែរបានជាប្រត្យក្សតាមរយៈលក្ខណៈជាតិខ្មែរដែលគេកត់ត្រាឃើញក្នុងរឿងរ៉ាវអក្សរសិល្ប៍។ យ៉ាងណាមិញបើគេសិក្សារឿងភូមិតិរច្ឆាន គេនឹងបានស្គាល់ខ្មែរតាមរយៈជំនឿដែលជាទូទៅមនុស្សខ្មែរតែងតែជឿលើវត្ថុសក្តិសិទ្ធិ មានទម្លាប់ក្នុងការបន់ស្រន់ បួងសួងដូចនៅក្នុងរឿងភូមិតិរច្ឆាន គេឃើញថាពួកទាហានបារាំងដែលមានទាហានខ្លះជុះអាចម៍រាករូស គ្រុនក្តៅ ញាក់ញ័រ គេថាដោយសារទាហានទាំងនោះមិនគោរពវត្ថុសក្តិសិទ្ធិដែលនៅថែរក្សាវិហារព្រះកែវមរកត។ ស្ថិតនៅក្នុងទម្លាប់បន់ស្រន់គេឃើញថាមាននារីខ្លះដែលមានសង្សាចុះកប៉ាល់ទៅច្បាំងនៅស្រុកបារាំងបានលួចទៅបន់ស្រន់ព្រះអង្គដងកើឲ្យបារមីព្រះអង្គទៅជួយគាំពារ ធានាថែរក្សាសង្សាឲ្យឆាប់មកស្រុកខ្មែរវិញ។ ក្នុងរឿងដដែលនេះគេឃើញមនុស្សខ្មែរមានជំនឿលើអព្ភូតហេតុធម្មជាតិដូចបានបង្ហាញថាមានរន្ទះបាញ់ចេតិយព្រះវិហារព្រះកែវមរកតខាងត្បូង។ តាមជំនឿគេថាស្រុកនឹងកើតគ្រោះវឹកវរ ចលាចល ឬកើតមានហេតុទុរភិក្ស។ ដំណើររឿងបានបង្ហាញនូវជំនឿរបស់ខ្មែរនៅក្រាំងលាវ ស្រុករលាប្អៀរ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំងខណៈពេលដែលគេរត់ទៅពួននៅលើភ្នំតាបាំង អ្នកភូមិក្រាំងលាវបានយកដីនៅតាមក្រហែងថ្មមកបាចសាចលើក្បាលដើម្បីឲ្យព្រះធរណីជួយបិទបាំង កុំឲ្យបារាំងឃើញ។ បើគេនិយាយពីលក្ខណៈជាតិខ្មែរនោះគេពុំភ្លេចទាល់តែសោះឡើយថាខ្មែរគឺជាប្រជាជាតិមួយដែលមានទម្លាប់ជាទំនៀមក្នុងការចូលចែចូវ ចូលស្តីដណ្តឹងដូចជាសុវណ្ណដែលជាពោះម៉ាយកូនមួយបានឲ្យមេបាចាស់ទុំចូលទៅស្តីដណ្តឹងនាងតំ ក្រមុំសៅកែមកជាគូដណ្តឹង ជាប្រពន្ធទី២របស់ខ្លួនប៉ុន្តែបើគេមើលមកក្នុងរឿងទុំទាវ នោះគេនឹងឃើញពីលក្ខណៈជាតិរបស់ខ្មែរនៅសម័យលង្វែក គឺមនុស្សខ្មែរមានទម្លាប់របស់ខ្លួនមួយគឺថាបើអ្នកមានកូនប្រុសគេទម្លាប់ឲ្យចូលសាងផ្នួស។ បើបួសជាសាមណេរដូចនេនទុំ និងនេនពេជ្រគឺបួសដើម្បីសងគុណម្តាយ តែបើបួសជាភិក្ខុគឺបួសដើម្បីសងគុណឪពុក។ បើនិយាយពីរឿងជំនឿវិញ គេឃើញថាខ្មែរនាសម័យលង្វែកនិយមជឿលើមន្តអាគម អូមអាមដូចនាយទុំទៅស្មូត្រនៅផ្ទះម្តាយទាវបានដាក់មន្តសារិកាលិនថោងឲ្យពិរោះក្រអួនដើម្បីទាក់ទាញអ្នកស្តាប់ឲ្យចេះតែចូលចិត្តស្តាប់។ ដោយឡែកចំណែកអ្នកមានកូនស្រី ដូចករណីម្តាយទាវតែងទម្លាប់ឲ្យកូនស្រីចូលម្លប់។ បើគេរំពឹងសំលឹងមើលមកក្នុងវិស័យជំនឿ គេឃើញមនុស្សសម័យលង្វែកនិយមជឿលើមន្តអាគមផង ជឿលើការទស្សទាយផងដូចព្រះគ្រូចៅអធិការវត្តវិហារធំ មុនពេលឲ្យទុំលាចាកសិក្ខាបទ លោកគ្រូបានទាញក្តារ ទាញដីសមកគូសវៀសលេខអត្តមើលជោគជតារាសីជាមុនសិន។សិក្សាអំពីប្រពៃណីឃើញថាសង្គមខ្មែរសម័យលង្វែកមានប្រពៃណីជាក់លាក់របស់ខ្លួនដោយអនុវត្តតាមទស្សនៈ “នំមិនធំជាងនាឡិ” ដែលមាតាបិតាដែលមានកូនប្រុសកូនស្រីមិនផ្តល់សិទ្ធិស្វ័យសម្រេចឲ្យកូនៗនោះទេ គឺឪពុកម្តាយជាអ្នកសម្រចអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង។ ទំនៀមទម្លាប់នោះក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្នដែរគឺកូនប្រុសត្រូវតែចុលខ្លួនទៅរៀបការនៅផ្ទះខាងកូនស្រី ដូចករណីម៉ឺនងួនត្រូវរៀបការជាមួយនឹងនាងទាវនៅផ្ទះខាងស្រី។ ចំពោះសាសនាវិញគេឃើញសង្គមខ្មែរសម័យលង្វែកផ្តោតជំនឿលើព្រះពុទ្ធសាសនានិកាយហិនយានទទួលឥទ្ធិពលពីមហាយានមានអ្នកបួសក្នុងសំណាក់ពុទ្ធសាសនានេះដែរ។
ដូចនេះបើនិយាយឲ្យខ្លីក្នុងអត្ថន័យជាសរុបសេចក្តីមកឃើញថាតាមរយៈលក្ខណៈជាតិខ្មែរដែលកវីនិពន្ធបានកត់ត្រាក្នុងបណ្តាស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរនានាសុទ្ធសឹងតែជាសញ្ញាសំគាល់ឲ្យគេស្គាល់មនុស្សខ្មែរបានដោយងាយ។
យោងតាមបណ្តាហេតុផលដែលបានលើកបង្ហាញរួចហើយខាងលើ អាចឲ្យយើងធ្វើការវិនិច្ឆ័យ វាយតម្លៃទស្សនៈលើកឡើងរបស់ប្រធានថាពិតជាមានអត្ថន័យត្រឹមត្រូវសមស្របដែលយើងអាចទទួលបានដោយហេតុថាអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរមានសារៈសំខាន់ដូចខាងលើទើបតម្រូវឲ្យយុវសិក្ខាកាមជនលើកស្ទួយវប្បធម៌ អក្សរសាស្ត្រសីលធម៌ដូចជា “វប្បធម៌រលត់ជាតិរលាយ វប្បធម៌ពណ្ណរាយជាតិថ្កើងថ្កាន”។
ដូចនេះបើនិយាយឲ្យខ្លីក្នុងអត្ថន័យជាសរុបសេចក្តីមកឃើញថាតាមរយៈលក្ខណៈជាតិខ្មែរដែលកវីនិពន្ធបានកត់ត្រាក្នុងបណ្តាស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរនានាសុទ្ធសឹងតែជាសញ្ញាសំគាល់ឲ្យគេស្គាល់មនុស្សខ្មែរបានដោយងាយ។
យោងតាមបណ្តាហេតុផលដែលបានលើកបង្ហាញរួចហើយខាងលើ អាចឲ្យយើងធ្វើការវិនិច្ឆ័យ វាយតម្លៃទស្សនៈលើកឡើងរបស់ប្រធានថាពិតជាមានអត្ថន័យត្រឹមត្រូវសមស្របដែលយើងអាចទទួលបានដោយហេតុថាអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរមានសារៈសំខាន់ដូចខាងលើទើបតម្រូវឲ្យយុវសិក្ខាកាមជនលើកស្ទួយវប្បធម៌ អក្សរសាស្ត្រសីលធម៌ដូចជា “វប្បធម៌រលត់ជាតិរលាយ វប្បធម៌ពណ្ណរាយជាតិថ្កើងថ្កាន”។
ប្រធានៈ មានមតិមួយយល់ថា « ប្រទេសអាប់ឱនព្រោះតែអំពើពុករលួយ» ឯមតិមួយទៀតយល់ថា « ប្រទសអាប់ឱនព្រោះតែអំពើមិនប្រក្រតីចំពោះការងារ»។ ចូពិភាក្សាដោយលើកអំណះអំណាងមកបញ្ជាក់។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
ប្រទេសណាក៏ដូចប្រទេសណាដែរតែងតែចង់បាននូវភាពរីកចំរើនលូតលាស់ប្រកបទៅដោយភាពរុងរឿង និង កិត្យានុភាពជានិច្ច។ ចំពោះការចង់បាននេះ វាតែងតែប្រឈមទៅនឹងឧបសគ្គ និង បញ្ហាផ្សេងៗមិនអាចចៀសផុត។ បញ្ហាទាំងនោះវាតែងបណ្តាលឲ្យកើតមានការអាប់ឱន ទន់ខ្សោយ ប្រជាជនជួបការលំបាកគ្រប់បែបយ៉ាង។ ជាពិសេសប្រទេសជាតិលិចលង់ បាត់បង់កិត្យានុភាពក្លាយជាប្រទេសអន់ថយគួរឲ្យអាម៉ាស។ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាខាងលើនេះ មានមតិពីរលើកឡើងខុសគ្នាថា " ប្រទេសជាតិអាប់ឱនព្រោះតែអំពើពុករលួយ " ឯមតិទីពិរយល់ថា " ប្រទេសជាតិអាប់ឱនព្រោះតែអំពើមិនប្រក្រតីលើការងារ ។
តើប្រទេសទាំងពីអប់ឱនបណ្តាលមកពីបញ្ហាទាំងពីរខាងលើឬយ៉ាងណា?
ដើម្បីងាយស្រួលដល់ការបកស្រាយយើងគួប្បីយល់នូវន័យរបស់ពាក្យ "អំពើពុករលួយ និង អំពើមិនប្រក្រតីលើការងារ " ជាមុនសិន។ ពាក្យាថា អំពើពុករលួយ មានន័យថា អំពើមិនត្រឹមត្រូវបំបានលើច្បាប់ក្បត់នឹងផលប្រយោជន៍មនុស្សជាតិ។ រីឯពាក្យ អំពើមិនប្រក្រតីើលើការងារគឺសំដៅលើអំពើទាំងឡាយណាដែលរាំងស្ទះលើការងារមិនឲ្យការងារមានការលូតលាស់។ តាមរយៈខ្លឹមសារនៃពាក្យទាំងនេះទស្សនៈប្រធានខាងលើមានន័យថា ប្រទេសជាតិអាប់ឱនអន់ថយ ព្រោះតែសកម្មភាពទាំងឡាយណាដែលជាអំពើមិនត្រឹមត្រូវបំពានលើច្បាប់ក្បត់នឹងផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ឯមិតិទីពីរមានន័យថាប្រទេសជាតិអាប់ឱនអន់ថយព្រោះតែអំពើទាំងឡាយណាដែលរាំងស្ទះដល់ការងារមិនឲ្យការងារមានការលូតលាស់ល្អ។
មែនហើយជាការពិតណាស៊កក្តាដែលនាំឲ្យប្រទេសជាតិអាប់ឱនមានច្រើនណាស់ដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងប្រយោជន៍បុគ្គល។ នៅពេលណាដែលគេបោះបង់ប្រយោជន៍ទូទៅហើយ ឈោងចាប់ប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លូនជាធំ គេសង្កេតឃើញថា ផលអវិជ្ជមានកើតឡើងចំពោះជាតិមិនអាចចៀសផុត។ តួយ៉ាងចំោះពោះការលួចកិបកេង បន្លំថវិកាជាតិវាជាទង្វើមួយដែលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងការលូតលាស់នៃសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ បើសិនជាទង្វើនេះវារីកក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ រដ្ឋនឹងត្រូវបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលមិនតិចទេក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ប្រការនេះវានឹងធ្វើឲ្យរដ្ឋមានការខ្វះខាតប្រាក់សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ដឹកនាំ ឬ ធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យផ្សេងៗតៀត។ នៅពេលនោះហើយជាហេតុនាំមកនូវផលវិបាកដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជជន ក៏ដូចជាការដឹកនាំគ្រប់គ្រង។ ជាឧទាហរណ៍ក្នុងស្ថាប័នណាមួយ បើកាលណាគេធ្វើការបន្លំដោយលើកគម្រោងពន្លើតម្លៃដោយបំប៉ោងចំណាយខុសបែបបទហិរញ្ញវត្ថុ ហើយបែរមកបង្កើនបុគ្គលិកធ្វើការច្រើននេះជាប្រការមួយដែលជំរុញឲ្យដំណើរការអភិវឌ្ឍជាតិមានដំណើរថយក្រោយ នឹង ធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាិតិធ្លាក់ចុះ ឈានទៅធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិជួបបញ្ហាក្រីក្រ អាប់ឱនមុខមាត់នៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរការយកមូលដ្ឋានសម្ភារៈរដ្ឋធ្វើជាមជ្ឈមណ្ឌលអាជីវកម្មផ្ទាល់ខ្លួន ជាទង្វើមួយប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍សាធារណៈដែរព្រោះទង្វើនេះស្តែងឡើងដោយផលប្រយោជន៍បុគ្គលដែលជាទង្វើឲ្យជាតិខាតបង់។ តួយ៉ាងបុគ្គលខ្លះបានប្រើធនធាន អគារទីតាំងរដ្ឋរកស៊ីយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ។ ចំណែកឯរដ្ឋពុំបានប្រាក់ចំណូលពីអាជីវកម្មនេះឡើយគឺបានតែបុគ្គលដែលជាអ្នកធ្វើអាជីវកម្មលើទ្រព្យសម្បត្តរដ្ឋតែបុណ្ណោះ។ ត្រង់នេះហើយដែលជាភាពខាតបង់នាំឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ចុះនិងអាប់ឱន។ ប្រការមួយទៀត កាលណាគេឃុបឃិតជាមួយឈ្មួញទុច្ចរិតរកស៊ីខុសច្បាប់ វាក៏ជាអំពើមួយធ្វើឲ្យជាតិបាត់បង់ភាពថ្លៃថ្នូរដែរ។ ចំពោះបញ្ហានេះគេប្រទះឃើញច្រើនក្នុងប្រទេសនានា ដោយគេធ្វើការរកស៊ីគេចពន្ធ ព្រោះគេត្រូវរូវជាមួយសមត្ថកិច្ចទទួលខុសត្រូវដែលធ្វើឲ្យរដ្ឋខាតបង់ចំណូលហើយវាអាចធ្វើឲ្យមានភាពអាណាធិបតេយ្យនៅក្នុងសង្គមកាន់តែខ្លាំងឡើយៗនាំឲ្យវាគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ល្អ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះការរកស៊ីជួញដូរគ្រឿងញៀន លក់ទំនិញក្លែងក្លាយ ទំនិញគ្មានគុណភាពក៏ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យជាតិលិចលង់បាត់បង់ភាពថ្លៃថ្នូររបស់ខ្លួនដែរ។ ជាពិសេសការកៀបសង្កត់អ្នកក្រីក្រ កិបកេងកំលាងំពលកម្មរបស់គេដើម្បីបង្កើនទ្រព្យរបស់ខ្លួនក៏ជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរក្នុងចំណោមបញ្ហាខាងលើដែលធ្វើឲ្យសង្គមធ្លាក់ចុះមុខមាត់។លើសពីនេះទៅទៀត ការប្រើអំណាចរំលោភយកទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈជាកម្មសិទ្ធិវាជាហេតុមួយស្តែងឲ្យឃើញពីការធ្វើអាជីវកម្មលើជាតិ ហើយធ្វើឲ្យជាតិលិចលង់ធ្លាក់ទៅជាអន់ថយបន្តិចម្តងៗ ព្រោះទង្វើនេះជាការបន្លំភ្នែកស្រស់ៗដែលសាធារណជនទូទៅស្អប់ខ្ពើម និង ថ្កោលទោសដល់បុគ្គលដែលប្រព្រឹត្តទង្វើអវិជ្ជមានបែបនេះ។រួមមកទង្វើខាងលើនេះពិតជានាំឲ្យជាតិអាប់ឱន រដ្ឋបាត់បង់ប្រាក់ចំណូល ហើយសម្បត្តិមានតម្លៃរបស់ជាតិត្រូវរលាយហិនហោច។ ចំណែកឯផលទុនធ្លាក់ចុះ ជាតិ និង រាស្រ្តក្រទៅៗ ឯជនពុករលួយកាន់តែមានទៅៗ។
ផ្ទុយពីមតិខាងលើនេះវិញ មតិទីពីរបែរជាយល់ថា ប្រទេសអាប់ឱន ព្រោះតែអំពើមិនប្រក្រតីលើការងារទៅវិញ។ ការដែលគេហ៊ានអះអាងដូចនេះមកពីគេយល់ឃើញថា បើកាលណាគេធ្វើការបញ្ចូលជនអសមត្ថភាពឲ្យកាន់កាប់ការងារសំខាន់ៗតាមរយៈខ្សែស្រឡាយរបស់ខ្លួនដោយមិនឆ្លងកាត់ការប្រឡងបញ្វាក់ពីសមត្ថភាពត្រឹមត្រូវវានឹងធ្វើឲ្យការងារដែលគេធ្វើមិនមនប្រសិទ្ធិភាពហើយលទ្ធផលការងារមានលក្កណៈមិនល្អ ឬ មិនបានទទួលជោគជ័យ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ បើកាលណាគេបែរជាមិនគោរពអនុវត្តតាមច្បាប់ការងារវិញ វាធ្វើឲ្យបញ្ហាកើតឡើងចំពោះសង្គមដែរ ព្រោះទង្វើនេះសង្គមចាំតែទទួលរងផលអវិជ្ជមានតែប៉ុណ្ណោះ។ បើគេបណ្តោយឲ្យនាយទុនរំលោភបំពានលើច្បាប់ការងារឬសិទ្ធិរបស់កម្មករស្រេចតែចិត្ត វានឹងបង្ករភាពស្មុកស្មាញកាន់តែច្រើនឡើងៗដល់សង្គមដែលវាអាចឈានទៅរកការធ្វើបាតុកម្ម កូដកម្ម ឬអំពើហឹង្សាផ្សេងៗដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ហើយវានឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ស្ថេរភាពសង្គម ឬភាពចលាចលវឹកវក្នុងសង្គមមិនខាន។ ម៉្យាងទៀតបើបុគ្គលិករដ្ឋវិញ បើបណ្តោយឲ្យឈប់ស្រេចតែអំពើចិត្ត ហើយមិនគោរពតួនាទី និង ភារកិច្ច ពេលវាលាធ្វើការ វាក៏ធ្វើឲ្យការងារដើរថយក្រោយ ជះឥទ្ធិពលមិនល្អដល់សង្គមផងដែរ។ ម៉្យាងទៀតចំពោះជនដែលគ្មានមនសិការលើការងារវិញ ក៏អាចចាត់ទុកជាអ្នកធ្វើឲ្យការងារមានលក្ខណៈមិនប្រក្រតី ហើយមិនសូវរីកចម្រើនដែរ។ ជនដែលធ្វើការឡេះឡោះខ្ជីខ្ជារមិនតស៊ូប្រឹងប្រែងក្នុងការបំពេញការងារ នាំឲ្យការងារមានលក្ខណៈមិនល្អប្រសើរ ព្រោះតែអ្នកបំពេញការងារមិនយកចិត្តទុកដាក់ ធ្វើការឲ្យរួចពីដៃ ធ្វើការងារដោយមិនស្រឡាញ់ការងារ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរចំពោះបុគ្គលធ្វើការផ្តេកផ្តួលទៅតាមតែប្រាក់បៀរវត្សវាក៏ធ្វើឲ្យការងារមានលក្ខណៈមិនល្អដែរ ព្រោះការធ្វើការងារបែបនេះវាធ្វើឲ្យុដំណើរការមានលក្ខណៈមិនស្មើល្អ ម្តងល្អ ម្តងអាក្រក់ យឺតយ៉ាវ ឬលៀនដែលជាការបង្ហាញឲ្យឃើញពីលទ្ធផលវិជ្ជមាន និង អវិជ្ជមាន។លើសពីនេះទៅទៀតបើជនគ្មានសុឆន្ទៈលើការងារវិញក៏ដូច្នេះដែរព្រោះថាគេធ្វើការដោយគ្មានគំនិតម្ចាស់ការលើខ្លួនឯង ចាំតែគេប្រាាប់ គេបញ្ជា វាក៏ធ្វើឲ្យកើតមានភាពអវិជ្ជមានដល់សកម្មភាពនៃប្រព័ន្ធការងារនៅក្នុងស្ថាប័ន ឬកន្លែងណាមួយដែលនាំឲ្យស្ថាប័ន ឬកន្លែងនោះងាយនឹងទទួលរងនូវភាពអាប់ឱនឬ អន់ថយ។ ត្រង់គឺសំដៅបុគ្គលដែលបំពេញការងារធ្វើការទាល់តែគេត្រួត ហើយគេពុំប្រើបញ្ញាស្មារតីក្នុងការច្នៃប្រឌិតលើការងារ មិនសូវសិក្សាស្រាវជ្រាវធ្វើការងារឲ្យទៅមុខ ហើយចេះតែបណ្តែតបណ្តោយទៅតាមដំណើរ។
សរុបសេចក្តីមកភាពអសកម្មខាងលើវានឹងធ្វើឲ្យជាតិទ្រុឌទ្រោមដោយសារកិច្ចការទាំងអស់ពុំសម្រេចតាមផែនការព្រោះការច្រើនធ្វើការបានតិច ជាតិខ្វះខាតផលិតផលសម្រាប់លក់ដូរ ហើយជាកក្តាធ្វើឲ្យគ្មានការប្រណាំងប្រជែងធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ចុះ។
រួមសេចក្តីមកតាមរយៈការពិភាក្សាខាងលើយើងឃើញថាភាពអសកម្មដែលកើតមកពីមិនប្រក្រតីលើការងារធ្វើឲ្យជាតិជួបបញ្ហាភាពក្រីក្រ ទន់ខ្សោយ ហើយត្រូវជាតិដទៃមើលងាយ។ ជាពិសេសគ្រប់វិស័យទាំងអស់អសកម្ម រដ្ឋគ្មានទុនបំរុងរាស្រ្តកាន់តែក្រៗទៅព្រោះកើតពីអំពើពុករលួយ។
សរុបសេចក្តីមកតាមរយៈការបកស្រាយខាងលើយើងអាចវាយតម្លៃបានថាទស្សនៈរបស់ប្រធានខាងលើមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវដូចគ្នា។ប្រទេសដែលមានការអាប់ឱនគឺបណ្តាលមកពីកក្តាយ៉ាងច្រើនហើយក៏មិអាចចៀសផុតពីកក្តាទាំងពិរខាងលើនេះដែរ។ ចំពោះបញ្ហានេះធាតុពិតនៃការលិចលង់របស់ជាតិផ្តើមចេញពីអំពើពុករលួយ ព្រោះអំពើនេះវារាលដាលធ្វើឲ្យមានភាពអសកម្មនៃការងារដែលនាំឲ្យការងារមានភាពអនថយឈានទៅដល់ការមើលបណាំគ្នាលែងខ្លាចច្បាប់ទម្លាប់ទៅជាអាណាធិបតេយ្យគ្មាននរណាស្តាប់នរណា។ ដូចនេះដើម្បីឲ្យសង្គមរីកចម្រើន និង ដំណើរការល្អ គេត្រូវបំបាត់អំពើពុករលួយតាំងពីថ្នាក់លើដល់ក្រោមដោយកុំយោគយល់ ហើយព្រមព្រៀងគ្នាក្នុងការបំពេញការងារប្រកបដោយឆន្ទៈ ទើបជាតិទទួលបានភាពលូតលាស់ និង មានភាពរុងរឿងព្រមទាំងកិត្យានុភាពល្អ៕
ប្រធានៈចូរតែងសេចក្តីអំពីបុណ្យចូលឆ្នាំប្រណីខ្មែរ។
ប្រធានៈ ចូរអ្នកធ្វើការប្រៀបធៀបពុទ្ធសាសនា និង ព្រហ្មញ្ញសាសនាដែលខ្មែរធ្លាប់ទទួលមកគោរពបូជាតាំងពីអតីតកាល រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសមួយដែលមានខឿនវប្បធម៌ល្បីល្បាញរុងរឿងព្រមទាំងមានទំនៀមទំលាប់ជំនឿសាសនា ប្រពៃណីដ៏សំបូរបែប។ វប្បធម៌អរិយធម៌ទាំងនេះកើតមានដំណាលនឹងវត្តមានជនជាតិខ្មែរដែរ ប៉ុន្តែក្រោយមកខ្មែរបានទទួលយកវប្បធម៌អរិយធម៌ ភាសា អក្សរ សាសនា របស់ឥណ្ឌាមកច្នៃប្រឌិតបន្ថែមទៀត។ ចំពោះបញ្ហាសាសនាវិញ យើងលើកយកព្រះពុទ្ធសាសនា និង ព្រហ្មញ្ញសាសនាមកធ្វើការប្រៀបធៀបដើម្បីរកឲ្យឃើញនូវលក្ខណៈដូចគ្នា និង ខុសគ្នារវាងសាសនាទាំងពីរនេះ។
តើសាសនាទាំងពីរនេះមានលក្ខណៈដូចគ្នា និង ខុសគ្នាយ៉ាងណាខ្លះ?
មែនហើយជាការពិតណាស់ សាសានាទាំងពីរនេះមានវត្តមាននៅលើទឹកដីខ្មែរតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ ហើយត្រូវបានប្រជាជនខ្មែរនិយមរាប់អានទទួលយកមកគោរពបូជាតាំងពីដើមសតវត្សទី១នៃគ្រឹស្គសករាជសម័យនគរភ្នំមកម៉្លេះ។ ចំពោះលក្ខណៈដូចគ្នានៃសាសនាទាំងពីរនេះគេសង្កេតឃើញថា សាសនាទាំងពីរនេះមានប្រភពមកពីប្រទេសឥណ្ឌាដូចគ្នា ហើយវាបានហូរចូលមកប្រទេសកម្ពុជាបន្តបន្ទាប់គ្នាគ្រាន់តែមុន និង ក្រោយគ្នាបន្តិចបន្តួតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះវត្តមានព្រហ្មញ្ញសាសនាគេសង្កេតឃើញវត្តមានមុនពុទ្ធសាសនាគឺនៅពេលដែលព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យបានរៀបអភិសេកជាមួយព្រះនាងសោមាហើយបានគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជា។ ពេលនោះហើយដែលអង្គក្សត្រនេះបានផ្សាយវប្បធម៌ព្រហ្មញ្ញសាសនាដល់ប្រជារាស្រ្តព្រះអង្គ។ យ៉ាងណាមិញចំពោះពុទ្ធសាសនាប្រហែលជាហូរចូលក្រោយព្រហ្មញ្ញសាសនា១សតវត្ស គឺប្រហែលសតវត្សទី២នៃគ្រឹស្តសករាជតាមរយៈសមណៈទូតពីរអង្គដែលព្រះបាទធម្មាសោកក្សត្រប្រទេសឥណ្ឌាបញ្ជូនមកផ្សព្វផ្សាយនៅដែនដីសុវណ្ណភូមិ គឺព្រះសោណត្ថេ និង ព្រះឧត្តរត្ថេរ។ចំពោះលក្ខណៈដូចគ្នាមួួយទៀតនៃសាសនាទាំងពីរនេះគឺអប់រំមនុស្សឲ្យធ្វើអំពើល្អ ជឿលើបុណ្យបាបដូចគ្នា។ ថ្វីត្បិតតែសាសនាទាំងពីរនេះមានមាគ៌ាសម្រាប់គោរពប្រតិបត្តិខុសគ្នា ប៉ុន្តែគោលបំណងគឺដូចគ្នានៅត្រង់អប់រំកាយ ចិត្តរបស់មនុស្ស ឲ្យធ្វើអំពើល្អវៀចាកអំពើអាក្រក់ ឲ្យចេះខ្លាចបាប ពោលគឺឲ្យមនុស្សហាត់ពុតលត់ដំចិត្តឲ្យប្រកាន់យកតែសេចក្តីល្អប្រកបដោយមេត្តាករុណាមុទិតា ដែលក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនាមានព្រះព្រហ្មជាតំណាង( ព្រះភក្រ័្តទាំងបួន)។ ការអប់រំបែបនេះគឺបានជ្រាបដល់សន្តានចិត្តខ្មែរគ្រប់រូបរហូតដល់ការគ្រប់គ្រងប្រទេស ក៏ព្រះរាជាខ្មែរយកទ្រឹស្តីនេះមកអនុវត្តផងដែរ។ រីឯទ្រឹស្តីនៃសាសនាទាំងពីរនេះវិញ ថ្វីត្បិតតែមានលក្ខណៈក៏ពិតមែនក៏គេឃើញមានលក្ខណៈដូចគ្នាខ្លះដែរ គឺនៅត្រង់សាសនាទាំងពីរនេះមាននិយាយពីភពទាំងបីដូចជា ឋានមនុស្ស ឋាន សួគ៌ ឋាននរក។ នៅត្រង់ចំនុចនេះគឺសំដៅទីកន្លែងដែលមនុស្ស ទេវតា និង សត្វនរករស់នៅ។ ភពទាំងបីនេះមនុស្សតែងតែវិលវល់កើតទីណាមួួយមិនអាចជៀសផុត ដោយវាអាស្រ័យលើសកម្មភាពល្អ អាក្រក់តែប៉ុណ្ណោះ។ ស្ថានទាំងបីនេះ គឺមនុស្សយើងអាចមើលឃើញតែស្ថានមនុស្សលោកយើងតែមួួយប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែស្ថានសួគ៌នរកវិញមនុស្សមិនអាចមើលឃើញបានទេ។ម៉្យាងវិញទៀតសាសនាទាំងពីរនេះខែ្មរបានទទួលយកមកគោរពបូជាដូចគ្នាតាំងពីសម័បុរាណមកម៉្លេះ។ ដោយសារជំនឿទៅលើសាសនាទាំងពីរនេះហើយ ទើបបានជាខ្មែរបានកសាងនូវប្រាង្គប្រាសាទជាច្រើនដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះអាទិទេពនៃសាសនាទាំងពីរក្នុងន័យលើកតម្កើងអាទិទេពសុំសេចក្តីសុខផ្សេងៗ។មិនតែប៉ុណ្ណោះខ្មែរបាធ្វើសមាហរណកម្មសាសនាទំាងពីរឲ្យចូលគ្នាមកគោរពប្រតិបត្តិរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ បើគេពិនិត្យលក្ខណៈខុសគ្នាវិញគេឃើញថា ព្រះពុទ្ធសាសនាគឺមិននិយាយពីអាទិទេពទេព្រោះព្រះពុទ្ធជាមនុស្សហើយក៏ជាម្ខាស់សាសនានិងជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវរកឃើញទ្រឹស្តីនេះដែរ។ព្រះនាមសទត្ថ មានមាតាបិតា និង នគរនៅលើផែនដីនេះ ហើយការដែលព្រះអង្គអាចត្រាស់ដឹងនូវសម្មាសម្ពោធិញាណ ក៏ព្រោះតែការខិតខំព្យាយាមបំពេញបារមីទាំងដប់នេះដែរ។ ផ្ទុយពីព្រះពុទ្ធសាសនានេះវិញ ព្រហ្មញ្ញសាសនាគឺមានអាទិទេពបីអង្គជាអ្នកបង្កើតទ្រឹស្តី គឺព្រះព្រហ្ម ព្រះសិវៈ និង ព្រះវិស្ណុ។ អាទិទេពទាំងបីអង្គនេះមាននាទីផ្សេងៗពីគ្នាគឺព្រះព្រហ្មជាអ្នកបង្កើតលោក ព្រះសិវៈជាអ្នកបំផ្លាញលោក និង ព្រះវិស្ណុជាអ្នកថែរក្សាលោក។ ព្រះពុទ្ធសាសនាក្រៅពីព្រះពុទ្ធ មានតែអង្គព្រះអរហន្តជាសាវគ្គដែលមាននាទីជួយផ្សព្វផ្សាយគៅរពប្រតិបត្តិទៅតាមទ្រឹស្តីរបស់ព្រះពុទ្ធ។ ផ្ទុយពីនេះព្រហ្មញ្ញសាសនាព្រះវិស្ណុមានអវតាររហូតដល់ទៅដប់ដែលអវតារនិមួួយៗមាននាទីជួយមនុស្សនៅពេលណាដែលពិភពលោកគ្រាអាសន្នដោយពួកអសុរៈអុកឡុកធ្វើបាបម្តងៗ។រីព្រះពុទ្ធសាសានាាគោរពប្រតិបត្តិតាមពុទ្ធវចនៈរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធដែលទ្រង់បានស្រាវជ្រាវរកឃើញដោយព្រះអង្គផ្ទាល់ក្នុងរយៈពេល៤៥ព្រះវស្សាក្រោយពេលត្រាស់ដឹងដោយគេបានប្រមូលចងក្រងជាគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកដែលមានមាន៨៤០០០ធម្មក្ខន្ធចែកចេញជាបីគម្ពីរគឺ វិន័យបិដក សុត្តន្តបិដក និង អភិធម្មបិដក ដើម្បីទុកឲ្យពុទ្ធបរស័ទគោរពប្រតិបត្តិតាម។ ឯព្រហ្មញ្ញសាសនាវិញមានគម្ពីរវេទជាគោលដែលជាទ្រឹស្តីអាទិទេពទាំងបីអង្គនេះហើយគម្ពីរនេះចែកចេញជាបួនគឺសម្រាប់បរិស័ទគោរពប្រតិបត្តិតាម។ ទ្រឹស្តីនៃសាសនាទាំងពីរនេះមានលក្ខណៈផ្ទុយគ្នាយ៉ាងខ្លាំង នៅត្រង់ព្រះពុទ្ធសាសនាអប់រំមនុស្សឲ្យជឿនិងផ្អែកលើសមត្ថភាពខ្លួនឯង រីឯព្រហ្មញ្ញសាសនាអប់រំមនុស្សឲ្យជឿលើអាទិទេពព្រេងសំណាងទៅវិញ។ ម៉្យាងទៀតចំពោះសេចក្តីសុខ និង ទុក្ខវិញក៏មានលក្ខណៈខុសគ្នាច្រើនដែរ ព្រោះតាមពុទ្ធសាសនា សេចក្តីសុខ និង ទុក្ខរបស់មនុស្សគឺស្ថិតនៅលើអំពើរបស់មនុស្សជាអ្នកប្រព្រឹត្ត។ បើកាលណាគេធ្វើអំពើល្អ នឹងបានល្អ គេធ្វើអំពើអាក្រក់ នឹងបានអាក្រក់ ពោលគឺសុខ និង ទុក្ខ តាមរយៈកម្ម និងផលនេះឯង។ ចំណែកតាមរយៈព្រហ្មញ្ញសាសនាវិញសេចក្តីសុខ និង ទុក្ខគឺស្ថិតនៅលើកណ្តាប់ដៃអាទិទេព ព្រោះបើកាលណាអាទិទេពឲ្យសុខគឺមនុស្ស នឹងបានសុខ បើកាលណាអាទិទេពឲ្យទុក្ខមនុស្សនឹងបានទុក្ខដោយមិនអាចចៀសផុតឡើយ។ ពោលគឺអាទិទេពជាកំណត់ជោគវាសនា សុខ ទុក្ខ ល្អអាក្រក់របស់មនុស្ស។បើកាលណាគេចង់សុខគឺគេត្រូវខិតខំព្យាយាមធ្វើការអង្វរកអាទិទេព សុំសេចក្តីសុខតាមរយៈវិធីប្រតិបត្តិទាំងបួនគឺ តបៈ យោគៈ បូជាយញ្ញ និង ពិធីលាងបាប ឬ សិវៈរាត្រី។ ឯព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ កាលណាមនុស្សចង់បានសុខ គេត្រូវលះបង់អំពើអាក្រក់ចោល ហើយប្រកាន់យកអំពើល្អទាំងកាយ វាចា និង ចិត្តនោះ គេនឹងបានសុខ។
ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ ចំពោះវាសនារបស់មនុស្សដែលល្អ អាក្រក់ មាន ក្រ លំបាកវេទនា ស្រួលស្រណុក មានឋានៈធំតូចយ៉ាងណា តាមទ្រឹស្តីព្រហ្មញ្ញសាសនាគឺស្ថិតនៅលើកណ្តាប់ដៃរបស់អាទិទេពផងដែរ ព្រោះអាទិទេពបានចារវាសនារបស់មនុស្សរួចជាស្រេចនៅពេលមនុស្សកើតមកដោយមិនអាចកែប្រែបានឡើយ ដូចជាការបែងចែកឋានៈទាំងបួននៅក្នុងសាសនានេះអញ្ចឹង គឺវណ្ណៈព្រាហ្មណ៍ វណ្ណៈក្សត្រ វណ្ណៈវៃស្សៈ និង វណ្ណៈសូទ្រៈ ដែលវណ្ណៈទាំងបួននេះមិនអាចផ្លាស់ប្តូរបានឡើយ។ រីឯព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ ចំពោះបញ្ហាខាងលើក៏ស្ថិតនៅលើមនុស្សជាអ្នកកំណត់ខ្លួនឯងដែរ ព្រោះបើកាលណាមនុស្សប្រកាន់យកសេចក្តីព្យាយមត្រូវ គិតត្រូវ ធ្វើអំពើជាកុសល ទាំងកាយ វាយចា និង ចិត្តទៅលើសកម្មភាពការងាររបស់គេដោយផ្ចិតផ្ចង់ និង យកចិត្តទុកដាក់គេនឹងទទួលបានសម្រេចជោគវាសនារបស់គេមិនខានដូចជាចំណេះដឹងជាដើម។ បើកាលណាយើងខិតខំរៀនយើងនឹងទទួលបានចំណេះដឹង ផ្ទុយពីព្រហ្មញ្ញសាសនាដែលថា ពុទ្ធិគឺអាទិទេពជាអ្នកផ្តល់ឲ្យទៅវិញ។
សរុបមកតាមរយៈការបកស្រាយប្រៀបធៀបនូវលក្ខណៈដូច និង លក្ខណៈខុសគ្នានៃសាសនាទាំងពីររួចមកយើងអាចវាយតម្លៃ និង សន្និដ្ឋានបានថា ថ្វីត្បិតតែសាសនាទាំងពីរនេះមានលក្ខណដូចគ្នាខ្លះក៏ដោយ ខុសគ្នាខ្លះក៏ដោយក៏ខ្មែយើងទទួលយកមកគោរពបូជា ដោយធ្វើការកែច្នៃទ្រឹស្តីខ្លះមកជាការកសាងដើម្បីសាសានាទៅវិញដូចជាការកសាងប្រាសាទភ្នំដើម្បីឧទ្ទិសដល់អាទិទេពដែលមានច្រើនពាសពេញផ្ទៃប្រទេស។ មិនតែប៉ុណ្ណោះទស្សនៈសាសនាទាំងពីរ ខ្មែរបានយកមកបញ្ចាូលលាយឡំគ្នាដើម្បីគោរពប្រតិបត្តិរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ ម៉្យាងទៀតដោយយល់ឃើញថា ទ្រឹស្តីព្រះពុទ្ធសាសនាមានលក្ខណៈវិជ្ចមានជាងទើបខ្មែរលះបង់ព្រហ្មញ្ញសាសនា បែរមកគោរពពុទ្ធសាសនារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ប៉ុន្តែខ្មរបានយកទ្រឹស្តីនៃព្រហ្មញ្ញសាសនាខ្លះមកបញ្ចូលក្នងព្រះពុទ្ធសាសនាដើម្បីគោរពប្រតិបត្តិផងដែរ។ ដូច្នេះទ្រឹស្ថី នៃសាសនាទំាងពីរនេះមានវត្តមាននៅលើទឹកដីខ្មរ និង សណ្តានចិត្តខ្មែរមិនសាបសូន្យឡើយ៕
ប្រធាន: សំណេរពន្យល់សុភាសិត «ងើយស្រក ឱនដាក់គ្រាប់» ចូលពន្យល់សុភាសិតនេះអោយបានក្បោះក្បាយ និងលើកឧទាហរណ៍មកបញ្ចាក់។
មនុស្សដែលកើតនៅក្នុងពិភពលោកនេះ ចម្រុះទៅដោយពណ៌សម្បុរ និងមានអត្ថចរិតផ្សេងពីគ្នា ខ្លះល្អ ខ្លះអាក្រក់ រីឯខ្លះទៀតព្រហើនកោងកាចក្អេងក្អាង លើកតំកើងខ្លួនឯងហួសហេតុ ថែមទាំងធ្វើឲ្យគេស្អប់ ព្រមទាំងបាត់បង់តម្លៃទៀតផង រីឯបុគ្គលខ្លះទៀតចេះសម្របខ្លួន ដាក់ខ្លួន ស្គាល់កាលៈទេសៈ ហើយថែមទាំងចេះគោរពចាស់ទុំ គ្រូ ឬក៏រៀមច្បងផងដែរ ទីបំផុតក៏មានអ្នកស្រឡាញ់រាប់អានច្រើន យ៉ាងណាមិញ គេសង្កេតឃើញថាមនុស្សទាំងអស់ ទោះបីអាក្រក់យ៉ាងណាក៏អាចអប់រំបានដែរ។ ដោយហេតុផលនេះហើយ ទើបដូនតាខ្មែរបង្កើតជាសុភាសិតមួយឡើងយ៉ាងដូច្នេះថា «ងើយស្រក ឱនដាក់គ្រាប់»។
តើសុភាសិតនេះមានន័យអប់រំយ៉ាងដូចម្ដេច?
ដើម្បីជាស្ពានចម្លងទៅដល់ការបកស្រាយសុភាសិតនេះ គួរគប្បីយល់នូវពាក្យគន្លឺមួយចំនួនសិន ដូចជា «ងើយ» និង «ស្កក»។ ពាក្យ «ងើយ» មានន័យថា សម្លឹងមើលទៅលើ ដោយមិនមើលអ្នកនៅក្រោមៗឡើយ រីឯ «ស្កក» គឺខកខាន អត់ប្រយោជន៍។ សុភាសិតទាំងមូលនេះ បើតាមន័យត្រង់ សំដៅទៅលើដើមស្រូវ កាលណា វាយងើយឡើងទៅលើគឺគ្មានគ្រាប់ស្រូវទេ ប់ុន្តែបើវាឱន ប្រាកដជាមានគ្រាប់ស្រូវមិនខាន នេះបើតាមន័យធៀបចង់សំដៅថា បុគ្គលដែលចេះដាក់ខ្លួន រមែងមានគេចូលចិត្ត គោរពស្រឡាញ់ និងឲ្យតម្លៃ ចំណែកបុគ្គលដែលមានអំនួតក្អេងក្អាង មិនចេះឱនលំទោន ច្រើនតែទទួលនូវការស្អប់ខ្ពើមពីអ្នកផងទាំងឡាយ។
ជាការពិតណាស់ មនុស្សនៅក្នុងសង្គមសម័យថ្មីនេះមានការរីកចម្រើនខ្លាំងណាស់ ខ្លះស្ទើរតែភ្លើតភ្លើនទៅតាមសម្ភារនិយម រីឯខ្លះមានចិត្តនឹងន ស្រឡាញ៉ការសិក្សារៀនសូត្រ និងចេះគោរពចាស់ទុំផងដែរ។ ជាទឡ្ហីករណ៍ មនុស្សដែលអួតថាខ្លួនចេះគ្រប់យ៉ាង រមែងចាញ់អាត្មា ទីបំផុតក៏ត្រូវគេជាន់កែងខ្លួនឯង ហើយទទួលរងនូវក្ដីអាម៉ាស់ តួយ៉ាង បើយើងធ្វើដំណើរទៅណាមកណា ហើយត្រូវវង្វេងផ្លូវ ត្រូវចេះជំរាបសួគេ ចេះសំពះទៅតាមបែបបទនៃសីលធម៌ខ្មែរ ហើយសឹមសួរគេនូវតំបន់ណាដែលយើងចង់ទៅ តែបើមកដល់ យើងប្រើពាក្យអសុរោះមិនគោរពគេ គេប្រាកដវាយតម្លៃយើងភ្លាមថាជា បុគ្គលអសីលធម៌ ហើយជួនកាលគេមិនឆ្លើយតបវិញផងក៏ថាបាន។ រឿងមួយទៀត ទោះបីខ្លួនចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ត្រូវចេះចូលរួមក្នុងសង្គមដែរ ដោយសារតែក្នុងលោកនេះមិនមែនមានតែយើងម្នាក់ទេ អ្វីដែលយើងមិនដឹង អ្នកផ្សេងអាចដឹង ទោះបីអ្នកនោះជាអ្នកសុំទានក្ដី ឬកសិករក្រីក្រ ឬជាក្មេងក្ដី គឺសុទ្ធតែគ្រូយើងទាំងអស់ ដូចពាក្យចាស់តែងពោលថា «ចេះឯង ឲ្យក្រែងចេះគេ» ឬមួយទៀតថា «ភ្នំខ្ពស់គង់ទាបជាងស្មៅ»។ ការរស់នៅក្នុងសង្គម ត្រូវចេះមើលគេមើលឯង គេរស់បែបណា យើងក៏រស់បែបនោះបានដែរ ឲ្យតែវិធីសុចរិតត្រឹមត្រូវ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការចេះដាក់ខ្លួន រមែងទទួលបាននូវតម្លៃ និងការកោតសរសើរពីគ្រប់បុគ្គលនានាគ្រប់មជ្ឍដ្ឋាន និងអាចរៀនសូត្ររាល់ចំណេះថ្មីៗទៀតផង។ ដើម្បីឲ្យកាន់តែច្បាស់នោះ សូមក្រឡេកទៅមើលអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរមួយចំនួន។ ក្នុងនោះគេសង្កេតឃើញថា តួអង្គចៅចិត្រ នៅក្នុងរឿងកុលាបប៉ែលិន ចេះដាក់ខ្លួនធ្វើការជាកម្មករជីកត្បូង ដោយមិនរើសអើងឡើយ គេបានលះបង់កម្លាំងយុវវ័យរបស់ខ្លួនដើម្បីការងារ ហើយចេះរាប់អានមិត្តៗកម្មករដូចគ្នាយ៉ាងស្អិតល្មួតទៀតផង។ ជាងនេះទៅទៀត ចៅចិត្រមានសីលធម៌ខ្ពស់ ចេះគោរពចាស់ទុំ ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ និងចៅហ្វាយនាយរបស់ខ្លួន ដោយប្រើពាក្យសម្ដីពីរោះពិសា ទន់ភ្លន់ ប៉ុន្តែពុំមានពុតត្បុតឡើយ ដែលខុសពីលោកបាឡាត់ស្រុកសង្កែ ដែលតែងតែនិយាយក្អេងក្អាង អាងអំណាច មើលងាយអ្នកក្រ មិនចេះឲ្យតម្លៃអ្នកតូចទាបជាងខ្លួន ចំណុចទាំងនេះបានធ្វើឲ្យនាងឃុន នារី មិនពេញចិត្តរូបលោកឡើយ។ បន្ថែមពីនេះ លោក ហ្លួងរតនសម្បត្តិ គឺជាមហាសេដ្ឋីដែលចេះ រាប់អានកូនចៅ មិនប្រកាន់ឋានៈបុណ្យសក្ដិ ឬបុណ្យសក្ដី លោកបានរៀនសូត្រច្រើនពីអ្នកក្រ ដែលធ្វើលោកយល់ដឹងច្រើនពីបញ្ហារបស់អ្នកក្រ ហេតុនេះហើយគេសង្កេតឃើញថា កម្មករដែលនៅក្រោមបង្គាប់របស់លោក និងអ្នកនៅជុំវិញខ្លួនលោក សុទ្ធតែគោរពនិងពេញចិត្តលោកគ្រប់គ្នា។ ក្រៅនេះ នៅក្នុងអក្សរសិល្ប៍រឿង ផ្កាស្រពោន ដែលជាវណ្ណកម្មរបស់លោក នូ ហាច ក៏សបញ្ជាក់ឲ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ ប៊ុនធឿន មិនត្រឹមតែមានចំណេះដឹងទេ ថែមទាំងមានសុជីវធម៌ក្នុងការរស់នៅទៀតផង ដែលខុសពី ណៃស៊ត គឺមានចរិតព្រហើនអាងជាកូនអ្នកមាន មិនគោរពចាស់ទុំ ធ្វើឲ្យអ្នកភូមិស្អប់ខ្ពើម សូម្បីតែនាងវិធាវី ក៏មិនពេញចិត្តដែរ ហើយនាងសុខចិត្តក៏មិនប្រាថ្នា បុគ្គលដែល «ងើយស្កក» ដែរ គឺប្រាថ្នាតែប៊ុនធឿនមួយគត់ ដែលអាចហៅបានថា បុរស «ឱនដាក់គ្រាប់»។ តាមរយៈរឿងទុំទាវ ដែលជាស្នាដៃរបស់ភិក្ខុសោម បានលាតត្រដាងឲ្យឃើញនូវការប្រើអំណាចរបស់បក្សពួកអរជួន ដែលមានសភាពព្រៃផ្សៃនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ ហ៊ានពង្រាត់ប្ដីប្រពន្ធស្របច្បាស់របស់គេគឺទុំនិងទាវ ដែលព្រះរាជាជាអ្នកផ្សំផ្គុំឲ្យ រហូតឈានដល់សម្លាប់ទុំនៅក្រោមដើមពោធិ៍ជើងខាល រីឯនាងទាវក៏ធ្វើអត្តឃាតទៅតាមទុំដែរ។ សោកនាដកម្មនេះក៏បានលេចឮទៅដល់ព្រះកាណ៌របស់ព្រះបាទរាមាជើងព្រៃ ហើយព្រះអង្គខ្ញាល់ជាខ្លាំង ក៏លើករេហ៍ពលយាងមកដោយអង្គឯង ហើយកាត់ទោសបក្សពួកអរជួនឲ្យក្ស័យមរណា។ ទាំងនេះគឺសុទ្ធតែជាទង្វើព្រហើនរបស់បក្សពួកអរជួននេះ ទើបទទួលលទ្ធផលបែបនេះ។ យ៉ាងណាមិញ រឿងព្រះអាទិត្យថ្មីរះលើផែនដី លោក សួន សុរិន្ទ បានបង្ហាញឲ្យឃើញរាល់សកម្មភាពទាំងអស់របស់តួអង្គ សម ដែលចេះស្រឡាញ់មនុស្សនៅជុំវិញខ្លួន ហើយគោរពមនុស្សទាំងអស់ទោះចាស់ក្មេងមានក្រក្ដី សមមិនដែលប្រើពាក្យឬបញ្ចេញអាកប្បកិរិយាមើលងាយមើលថោកនរណាម្នាក់ឡើយ។ សកម្មភាពនេះធ្វើឲ្យសម ទទួលបានមកវិញនូវការកោតសរសើរមិនដាច់ពីមាត់ពីសំណាក់តួអង្គក្នុងក្ដីនិងអ្នកអាន អ្នកសិក្សាក្ដី។
សរុបមកឃើញថា ការដែលមនុស្សចេះដាក់ខ្លួនឱនលំទោនដោយភាពទន់ភ្លន់នោះ មិនខ្លះទេអ្នកជួយជ្រោមជ្រែង កុំឲ្យតែមានអំនួតអួតអាង ទោះបីអ្នកឯងមានដល់ណាក្ដីក៏គ្មានតម្លៃដែរ ហើយរឹតតែទទួលបាននូវការស្អប់ខ្ពើមបំផុត ថាមិនត្រូវអាចនឹងបាត់បង់តំណែង ឬជីវិតវៀតផង។
យោងតាមការបកស្រាយយ៉ាងក្បោះក្បាយខាងលើ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា សុភាសិតនេះពិតជាមានតម្លៃអប់រំយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ក្នុងការបណ្ដុះឲ្យមនុស្សគ្រប់រូបចេះរស់នៅក្នុងសង្គមដោយគ្មានការរើសអើង និងការមានសីលធម៌ក្នុងខ្លួន។ ដូចនេះ ក្នុងនាមជាអ្នកសិក្សា គួរគប្បីស្វែងយល់ពីអ្វីៗឲ្យបានច្រើន ហើយមិនត្រូវប្រកាន់ខ្លួន ឬរើសអើងនរណាម្នាក់ឡើយ ចូរចងចាំថា អ្វីៗដែលនៅជុំវិញខ្លួនយើង គឺសុទ្ធតែជាគ្រូរបស់យើងទាំងអស់។
ឆាកជីវិតមានសប្បាយ កម្សត់ ព្រាត់ប្រាស ផ្អែមល្ហែម ជូរចត់ គ្មាននរណាម្នាក់អាចគេចផុតនូវលក្ខណៈទាំងនេះបានឡើយ ជាការពិតណាស់ ដើម្បីទទួលបានជោគជ័យក្នុងជីវិត មនុស្សគ្រប់រូបតែងតែឆ្លងកាត់នូវឧបសគ្គយ៉ាងច្រើនរាប់មិនអស់ ជួនកាលអាចធ្វើឲ្យយើងដួល ឬអស់សង្ឃឹម ឬក៏អាចលែងចង់រស់ទៀតក៏ថាបាន អ្វីដែលសំខាន់បំផុតគឺ ត្រូវរក្សាជំហរនិងជម្នះរាល់ការលំបាកទាំងឡាយដែលកើតមានឡើងចំពោះមុខ។ ដូចសុភាសិតមួយឃ្លាលើកឡើងថា «ក្រោយភ្លៀង មេឃស្រឡះ»។
តើសុភាសិតខាងលើនេះបង្កប់នូវខ្លឹមសារអប់រំយ៉ាងដូចម្ដេចខ្លះ?
ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការបកស្រាយបន្តទៅមុខទៀត គួរគប្បីយល់នូវឃ្លាសំខាន់ៗជាមុនសិន ដូចជា «ក្រោយភ្លៀង» និង «មេឃស្រឡះ»។ ឃ្លា «ក្រោយភ្លៀង» គឺមានថា បន្ទាប់ពីភ្លៀងរួចហើយ ឬពេលភ្លៀងរាំងហើយ ចំណែកឯ «មេឃស្រឡះ» គឺសំដៅដល់ពេលដែលផ្ទៃមេឃភ្លឺច្បាស់ល្អ ពុំមានខ្យល់ព្យុះ ឬពពកខ្មៅឡើយ។ តាមន័យត្រង់ មុនពេលមេឃភ្លៀង រមែងមានខ្យល់បក់បោក ពពកខ្មៅដេរដាសគ្របដណ្ដប់នៅលើលំហ បង្កើតបានជាភាពអាប់អួងងឹតមេឃងងឹតដី រកមើលអ្វីមិនយល់ ហើយជួនកាលមានផ្គររន្ទះគ្រាំងៗ នៅពេលភ្លៀងធ្លាក់ច្រើន ក៏បង្កើតបានជាទឹកជំនន់ជន់លិចផ្ទះសម្បែង និងភូមិឋាននានា ប៉ុន្តែក្រោយពីភ្លៀងរាំងហើយ នោះអ្វីៗនឹងប្រែមកជាសភាពដើមវិញ គឺមានពន្លឺឡើងវិញ ហើយមនុស្សម្នាទាំងឡាយប្រាកដជាអាចធ្វើដំណើរដោយមិនមានក្ដីបារម្ភទៀតឡើយ ចំណែកឯន័យធៀបវិញ គឺចង់បង្ហាញថា ជោគជ័យទាំងឡាយតែងតែឆ្លងកាត់ឧបសគ្គជាមុនសិន ក្រោយមកទើបអាចទទួលបាននូវដែលខ្លួនប៉ងប្រាថ្នា។
មែនហើយ គ្មានបុគ្គលណាម្នាក់អាចសម្រេចប្រាថ្នាបានដោយគ្រាន់តែដេកនៅស្ងៀមនោះឡើយ គឺត្រូវតែរួតរះស្វះស្វែងជានិច្ច ហើយជួនកាលក៏ត្រូវជួបប្រទះនូវរឿងរ៉ាវអាក្រក់ៗផ្សេងៗទៀតដែលមករំខានដំណើរការនៃជីវិតរបស់យើងទៀតផង។ ជាក់ស្ដែង សិស្សម្នាក់ដែលកើតចេញពីត្រកូលកសិករក្រីក្រ នៅឯស្រុកស្រែជនបទ ដែលស្ទើរតែគ្មានឱកាសបានសិក្សាច្រើនដូចកូនអ្នកមានឬកូនអ្នកទីក្រុង តែដោយការតស៊ូក្នុងឆាកជីវិត និងការជម្នះរាល់ការលំបាកនានាទើបគេអាចទទួលបានលទ្ធផលល្អ។ ក្រៅពីនេះ គេតែងបង្កើតទម្លាប់ល្អៗ ដោយត្រូវងើបតាំងពីព្រលឹម ដើម្បីជួយធ្វើការងារផ្ទះ ជួយធ្វើស្រែចម្ការ ចិញ្ចឹមសត្វ ឃ្វាលគោឃ្វាលក្របី ហើយជួនកាលទៀតត្រូវចំណាយពេលទៅរកប្រាក់កម្រៃបន្ថែមសម្រាប់គ្រួសារទៀតផង ប៉ុន្តែគេមិនដែលបោះបង់ការសិក្សានោះឡើយ ដោយតែងតែឆ្លៀតរៀន និងខំសន្សំលុយបន្តិចបន្តួចដើម្បីទិញសៀវភៅសិក្សា ឬសៀវភៅអាន ឲ្យដូចគេដូចឯងដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត ដោយជីវភាពតោកយ៉ាកពេក ក៏ត្រូវធ្វើដំណើរទៅសាលារៀនដោយថ្មើរជើង ហើយត្រូវចំណាយពេលពីកន្លះម៉ោងទៅមួយម៉ោង ដើម្បីទៅដល់សាលារៀន។ ពេលខ្លះ ក៏ត្រូវទឹកភ្លៀងរហូតសើមជោកអស់ ពេលខ្លះទៀត ក៏ធ្លាក់ខ្លួនឈឺ។ ផ្ទុយទៅវិញ ផលលំបាកទាំងនេះមិនបានរារាំងនូវដំណើរការតស៊ូរបស់គេឡើយ ទីបំផុត គេអាចយកឈ្នះលើព្រហ្មលិខិតរបស់ខ្លួន ដោយទទួលបានជោគជ័យក្នុងការសិក្សា និងទទួលបានការងារដែលខ្លួនតែងតែប្រាថ្នាជាយូរមកហើយទៀតផង។ គេអាចនិយាយបានថា គ្មានអ្វីដែលមនុស្សយើងមិនអាចធ្វើបានទេ ឲ្យតែខ្លួនយើងសម្រេចចិត្តត្រឹមត្រូវនិងតាំងចិត្តខ្ពស់ប្រកបដោយក្ដីអំណត់ព្យាយាមដាច់ខាត ដូចច្បាប់ស្រីហិតោបទេសតែងលើកឡើងថា «គ្មានម្រឹគឯណា បោលចូលមាត់សីហៈដែលកំពុងដេកនោះទេ» ជោគជ័យមិនដែលរត់មករកយើងឡើយ មានតែមនុស្សទេដែលរត់ទៅរកជោគជ័យ ឬគោលដៅនោះ។ បន្ថែមពីនេះ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិ គេសង្កេតឃើញថា ទម្រាំតែអាចកសាងអង្គរវត្តបាន គឺត្រូវចំណាយពេលយ៉ាងយូរ និងចំណាយជីវិតមនុស្សអស់ជាច្រើន ដំបូងគេត្រូវជ្រើសរើសទីតាំង ដាក់ខ្សាច់បុកគ្រឹះ ដើរស្វែងរកប្រភពថ្ម ការដឹកជញ្ជូនថ្មមួយផ្ទាំងៗដ៏ធំមហិមា និងការរចនាម៉ូតចម្លាក់ជាក្បាច់នានាគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ទាំងនេះមិនមែនកើតឡើងពីព្រះអាទិទេពព្រះជាម្ចាស់ឡើយ ប៉ុន្តែគឺមនុស្សនេះឯងដែលប្រឹងប្រែងរាល់ការលំបាកទាំងឡាយ រហូតបន្សល់បាននូវវត្ថុអច្ឆរិយសម្រាប់កម្ពុជានិងពិភពលោកទាំងមូល។ យ៉ាងណាមិញ ប្រទេសខ្មែរយើងអាចនៅគង់វង្សរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ ក៏ព្រោះតែដូនតាយើងខិតខំការពារពីឈ្លានពានពីបរទេស ហើយហ៊ានពលីជីវិតដើម្បីបុព្វហេតុជាតិមាតុភូមិរបស់ខ្លួនដោយមិនមានការសោកស្ដាយ ហើយកូនខ្មែរគ្រប់រូបក៏បានស្គាល់ទឹកដីរបស់ខ្លួន និងយល់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រតស៊ូរបស់ខ្លួនកាន់តែច្បាស់ថែមទៀត។ ក្រៅពីនេះ គេសង្កេតឃើញ នៅក្នុងសម័យឧដុង្គ ព្រះខ្មែរត្រូវចោរយួននិងសៀមបែងចែកទឹកដីយើងជាពីរក្នុងបំណងពុះចែកគ្នា ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមរវាងសៀមនិងយួន ប្រទេសទាំងពីរនេះក៏បានលើកព្រះបាទអង្គឌួង ឲ្យឡើងសោយរាជ្យ ប៉ុន្តែដោយសារព្រះអង្គមានឆន្ទៈស្នេហាជាតិមិនចង់ឲ្យទឹកដីបាត់បង់ ទ្រង់ក៏លួចផ្ញើលិខិតសម្ងាត់ទៅកាន់ព្រះចៅណាប៉ូឡេអុងទីបីនៅសិង្ហបូរីឲ្យចូលមកដែនកម្ពុជា ក្នុងបំណងយកបារាំងជាបង្អែកដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលយួននិងសៀម។ ក្រោយមកបារាំងក៏បានចូលមកដាក់អាណាព្យាបាលលើប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្ដម ហើយឥទ្ធិពលយួនសៀមក៏ត្រូវបញ្ចប់នៅពេលនោះ។ នៅក្នុងសម័យអាណានិគមនិយមបារាំងទៀតសោត កម្ពុជាពុំបានសុខស្រួលឡើង គឺត្រូវបារាំងជំរិតទារពន្ធយ៉ាងដំណំ យុវជនខ្លះត្រូវបញ្ជូនឲ្យទៅច្បាំងក្នុងសង្គ្រាមលោក ហើយត្រូវស្លាប់អស់ជាច្រើន។ សេចក្ដីឈឺចាប់ទាំងប៉ុន្មានធ្វើឲ្យខ្មែរអ្នកស្នេហាជាតិខិតខំទាមទារឯករាជ្យ រហូតទទួលសិទ្ធិពេញលេញជាម្ចាស់ទឹកដីរបស់ខ្លួននៅក្រោយស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះបាទនរោត្ដមសីហនុ ដែលព្រះអង្គខិតខំបំពេញតួនាទីស្វែងរកឯករាជ្យរហូតទទួលបានជោគជ័យទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំមួយពាន់ប្រាំបួនរយហាសិបបី។ ហេតុការតាមរយៈប្រវត្តិសាស្ត្រសុទ្ធតែលាតត្រដាងឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា ទម្រាំតែទទួលបានស្វ័យភាពគឺត្រូវចំណាយពេលជិតមួយសតវត្សឯណោះ ប៉ុន្តែមិនមែនបោះបង់ការតស៊ូនោះនៅពាក់កណ្ដាលទីនោះឡើយ។ បើក្រឡេកមកមើលនៅក្នុងស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ប្រជាប្រិយ រឿងរៃនិងស្រមោច បានឆ្លុះបញ្ចាំងនូវទស្សនៈពីរ មួយគឺភាពខ្ជិលច្រអូស និងទីពីរគឺការខិតខំព្យាយាម។ រៃតំណាងឲ្យតួអង្គឥតបានការ គិតតែពីច្រៀងរាំ សប្បាយ មិនគិតរកចំណីទុកក្នុងរដូវក្ដីឡើយ ដល់ពេលរដូវវស្សាមកដល់ ទើបភ្ញាក់ខ្លួនថាមិនមានចំណី ក៏ទៅសុំខ្ចីពីស្រមោច ស្រមោចក៏មិនឲ្យខ្ចី ចំណែកសត្វហេតុតែភ្លើតភ្លើនខ្វះការប្រុងប្រយ័ត្ន ទើបដាច់ស្បៀងរហូតដល់ស្លាប់អស់ ចំណែកឯតួអង្គស្រមោចខំលីសែងអង្កឬចំណីតូចៗល្អិតៗយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំដោយមិនចេះនឿយណាយ ឬពន្យារពេលឡើយ មិនយូរប៉ុន្មានស្បៀងអាហារក៏ពេញសម្បុក ហើយអាចចិញ្ចឹមពួកគេពេញមួយរដូវវស្សាបាន។ ក្រៅពីនេះ នៅក្នុងរឿងប្ដីប្រពន្ធនាក់បាច់ទឹកសមុទ្ររីង ក៏បានបង្ហាយ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតតែម្ដង។ ក្នុងនោះ មានប្ដីប្រពន្ធមួយគូខំបាចទឹកសមុទ្រដែរ តែមិនរីងសោះ ក៏បោះបង់ការងាររបស់ខ្លួនចោល ចំណែកឯប្ដីប្រពន្ធមួយគូទៀតបានខិតខំដោយឥតឈប់ឈរឡើយក្នុងការបាច់ទឹកសមុទ្រឲ្យរីង ដោយមច្ឆាជាតិខ្លាចទឹកសមុទ្ររីងអស់ ទីបំផុតពួកគេក៏យកមាសប្រាក់កែវកងពិទូរ្យសូរ្យកាន្តមកឲ្យ រហូតក្លាយជាសេដ្ឋី និងជោគជ័យក្នុងការងាររបស់ខ្លួន។ តាមរយៈរឿងខាងលើនេះ ការដែលយើងប្រឹងប្រែងដោយមិនខ្លាចនឿយហត់និងមានឆន្ទៈមោះមុតផងនោះ ទើបសម្រេចផលបែបនេះឯង។ ដោយឡែក នៅក្នុងរឿងកុលាបប៉ៃលិន ដែលជាស្នាដៃរបស់លោក ញ៉ុក ថែម ក៏បានបង្ហាញយ៉ាងប្រត្យក្សថា តួអង្គចៅចិត្រ ជាកូនកសិករក្រីក្រ ស្វែងរកការងារធ្វើជាកម្មករជីកត្បូងរបស់លោកហ្លួងរតនសម្បត្តិនិងនាងឃុននារី។ ចៅចិត្រធ្វើការនៅក្រោមកម្ដៅថ្ងៃដ៏ក្ដៅហូតហែង ហូរញើសប៉ុនគ្រាប់ពោត ដោយមិនត្អូញត្អែរអ្វីឡើយ។ ពេលខ្លះ ត្រូវនាងឃុននារី ពេបជ្រាយថាជាមនុស្សស្គមដូចអ្នកញៀនអាភៀនមិនសមនឹងធ្វើការជាកម្មករជីកត្បូងទៀតផង។ បន្ថែមពីនេះ ចៅចិត្រ បានមានចិត្តលួចស្រឡាញ់ចៅហ្វាយនាយរបស់ខ្លួន ទាំងដឹងថាខ្លួនឯងមិនឈោងដល់ គឺដូចសុភាសិតមួយពោល «ខ្លួនទាប ដៃខ្លី ស្រវាឱបភ្នំ»។ ដោយមើលឃើញថាចៅចិត្រជាបុរសឧស្សាហ៍ព្យាយាមនិងស្មោះស្ម័គ្រចំពោះថៅកែផងនោះ ក៏ធ្វើឲ្យនាងឃុននារីបាក់ចិត្តស្រឡាញ់ រីឯលោកហ្លួងរតនសម្បត្តិក៏យល់ព្រមឲ្យអ្នកទាំងពីររៀបការនឹងគ្នា និងប្រគល់ការងារឲ្យចៅចិត្រមើលការខុសត្រូវថែមទៀតផង។ ចំណែកឯ អក្សរសិល្ប៍រឿង ផ្កាស្រពោនវិញ ប៊ុន ធឿន ដែលជាតួអង្គឯកតំណាងឲ្យយុវជនដែលស្រឡាញ់ការរៀនសូត្រ បានទទួលបានជោគជ័យក្នុងសិក្សារបស់ខ្លួន ទោះបីជារូបគេបាត់បង់នារីជាទីស្រឡាញ់ និងគ្រួសារត្រូវធ្លាក់ខ្លួនក៏ដោយ ក៏មិនបានធ្វើឲ្យ ប៊ុន ធឿន នឿយណាយនឹងចំណេះវិជ្ជានោះឡើយ។ លើសពីនេះទៅទៀត នៅក្នុងរឿងមាលាដួងចិត្ត ក៏បានលាតត្រដាងនូវស្នេហាឆ្លងជាតិសាសន៍រវាងកំលោះជនជាតិខ្មែរ គឺទីឃាវុធ និងក្រមុំជនជាតិសៀម គឺចន្ទមណី។ ស្នេហារបស់ពួកគេពោរពេញទៅដោយឧត្ដមគតិ មិនមែនកើតឡើងដូចភ្លើងចំបើង ហើយក៏មិនសំខាន់ស្មើនឹងឯករាជ្យជាតិនោះឡើយ។ ទីឃាវុធ សន្យាថាបើសៀមមិនព្រមប្រគល់ខេត្តខ្មែរមកឲ្យខ្មែរវិញ ខ្លួនមិនព្រមស្រឡាញ់នាងចន្ទមណីនោះឡើយ ទីបំផុតស្នេហារបស់គេក៏សម្រេចដល់គោលដៅ ក្រោយពីសៀមប្រគល់ខេត្តមួយចំនួនមកឲ្យខ្មែរវិញ។ បើក្រឡេកមកមើលរឿងទុំទាវដែលស្នាដៃនិពន្ធរបស់ព្រះភិក្ខុសោមវិញ បានលើកឡើងពីចំណងស្នេហារវាងព្រះសង្ឃនិងនារីម្នាក់ដែលកំពុងចូលម្លប់ គឺទុំ និងទាវ។ សេចក្ដីស្នេហារបស់ពួកគេត្រូវឆ្លងកាត់នូវឧបសគ្គយ៉ាងច្រើន នៅពេលយាយម្ដាយទាវដឹងរឿងរ៉ាវអស់ហើយ គាត់ខឹងនឹងទុំខ្លាំងណាស់ ដោយសារគាត់មានកូនស្រីតែម្នាក់ ដែលបម្រុងនឹងរៀបការនិងម៉ឺនងួន ដែលជាកូនប្រុសរបស់អរជួនទៀតផង។ មិនយូរប៉ុន្មាន ព្រះរាជាក៏បានជ្រើសរើសនាងទាវធ្វើជាស្នំឯក រីឯទុំក្លាយជាម៉ឺនឯក នៅពេលអ្នកទាំងពីរជួបមុខគ្នានៅចំពោះព្រះភក្ត្ររបស់រាជា ពួកគេក៏ហ៊ានសារភាពស្នេហ៍ចំពោះគ្នានឹងគ្នា រហូតដល់ព្រះរាជាប្រទានមង្គលការតាមសំណូមពរ។ ជាងនេះទៅទៀត ក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ព្រះរាមត្រូវចំណាយអាយុកងទ័ពអស់ជាច្រើន និងពេលវេលាយ៉ាងយូរ ដើម្បីច្បាំងដណ្ដើមយកនាងសីតាវិញពីក្រុងរាពណ៍នៅនគរលង្កា។ ចំណែកឯនៅក្នុងរឿងព្រះអាទិត្យថ្មីរះលើផែនដី ដែលជាស្នាដៃនិពន្ធរបស់លោក សួន សុរិន្ទ វិញ តួអង្គសម ជាជនក្រីក្រតោកយ៉ាក តស៊ូក្នុងឆាកជីវិត សុខចិត្តធាក់ស៊ីក្លូ មិនព្រមលក់ឧត្ដមគតិខ្លួនឡើយ ក្នុងឆាកជីវិតរបស់សមតែងតែជួបរឿងអយុត្តិធម៌ និងការមើលងាយជានិច្ច ហើយត្រូវបាត់បង់ប្រពន្ធកូន ព្រមទាំងរស់នៅក្នុងពិភពលោកនេះតែម្នាក់ឯងឯកា។ ទីបំផុត ភាពស្មោះត្រង់របស់សម ក៏បាននាំសមឆ្លងពីរណ្ដៅដ៏ងងឹតនេះ ហើយបានក្លាយជាប្រជាជនដ៏ល្អនិងជាកសិករដ៏គំរូប្រចាំសហគមន៍ទៀតផង។
យោងតាមការបកស្រាយខាងលើនេះ គេសង្កេតឃើញថា គ្រប់កិច្ចការទាំងឡាយមិនថាតូចក្ដីធំក្ដី គឺសុទ្ធតែទាមទារចាំបាច់នូវការប្រឹងប្រែងយ៉ាងប្ដូរផ្ដាច់ មិនមែនធ្វើលេងសើចឲ្យតែរួចពីដៃឡើយ។ ឧបសគ្គទាំងឡាយអាចនឹងរលាយទៅបានដោយសារតែឥទ្ធិពលនៃការតស៊ូក៏ក្លៀវក្លាមិនចុះចាញ់ ប្រៀបដូចជារាជសីហ៍ដែលពោរពេញទៅដោយអំណាច ហើយមិនចុះចាញ់នឹងការស្វែងរកចំណីនោះឯង។ តួយ៉ាង នៅក្នុងសង្គមជាក់ស្ដែងក្ដី ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រក្ដី ឬក្នុងអក្សរសិល្ប៍ក្ដី សុទ្ធតែលាតត្រដាងឬបង្ហាញឲ្យជាក់លាក់ថា គ្មានជោគជ័យឯណា ដែលមិនឆ្លងកាត់ឧបសគ្គសោះឡើយ។
ក្រោយពីធ្វើការពន្យល់យ៉ាងក្បោះក្បាយដូចខាងលើ សបញ្ជាក់ថា សុភាសិតនេះពិតជាមានតម្លៃអប់រំយ៉ាងជ្រាលជ្រៅមិនអាចកាត់ថ្លៃបានដែលបណ្ដុះឲ្យមនុស្សគ្រប់គ្នាក្លាហានហ៊ានក្រោកតស៊ូនឹងព្រហ្មលិខិត។ ក្នុងនាមជាយុវជន គួរលះបង់ពេលវេលានិងកម្លាំងកាយដើម្បីក្រេបយកចំណេះវិជ្ជា និងកសាងខ្លួនឲ្យសមជាកូនល្អ សិស្សល្អ ប្រជាពលរដ្ឋល្អ មេគ្រួសារល្អ និងមេដឹកនាំដ៏ល្អនាពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខ។
ដើម្បីងាយស្រួលដល់ការបកស្រាយយើងគួប្បីយល់នូវន័យរបស់ពាក្យ "អំពើពុករលួយ និង អំពើមិនប្រក្រតីលើការងារ " ជាមុនសិន។ ពាក្យាថា អំពើពុករលួយ មានន័យថា អំពើមិនត្រឹមត្រូវបំបានលើច្បាប់ក្បត់នឹងផលប្រយោជន៍មនុស្សជាតិ។ រីឯពាក្យ អំពើមិនប្រក្រតីើលើការងារគឺសំដៅលើអំពើទាំងឡាយណាដែលរាំងស្ទះលើការងារមិនឲ្យការងារមានការលូតលាស់។ តាមរយៈខ្លឹមសារនៃពាក្យទាំងនេះទស្សនៈប្រធានខាងលើមានន័យថា ប្រទេសជាតិអាប់ឱនអន់ថយ ព្រោះតែសកម្មភាពទាំងឡាយណាដែលជាអំពើមិនត្រឹមត្រូវបំពានលើច្បាប់ក្បត់នឹងផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ឯមិតិទីពីរមានន័យថាប្រទេសជាតិអាប់ឱនអន់ថយព្រោះតែអំពើទាំងឡាយណាដែលរាំងស្ទះដល់ការងារមិនឲ្យការងារមានការលូតលាស់ល្អ។
មែនហើយជាការពិតណាស៊កក្តាដែលនាំឲ្យប្រទេសជាតិអាប់ឱនមានច្រើនណាស់ដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងប្រយោជន៍បុគ្គល។ នៅពេលណាដែលគេបោះបង់ប្រយោជន៍ទូទៅហើយ ឈោងចាប់ប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លូនជាធំ គេសង្កេតឃើញថា ផលអវិជ្ជមានកើតឡើងចំពោះជាតិមិនអាចចៀសផុត។ តួយ៉ាងចំោះពោះការលួចកិបកេង បន្លំថវិកាជាតិវាជាទង្វើមួយដែលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងទៅនឹងការលូតលាស់នៃសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ បើសិនជាទង្វើនេះវារីកក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ រដ្ឋនឹងត្រូវបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលមិនតិចទេក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ប្រការនេះវានឹងធ្វើឲ្យរដ្ឋមានការខ្វះខាតប្រាក់សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ដឹកនាំ ឬ ធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យផ្សេងៗតៀត។ នៅពេលនោះហើយជាហេតុនាំមកនូវផលវិបាកដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជជន ក៏ដូចជាការដឹកនាំគ្រប់គ្រង។ ជាឧទាហរណ៍ក្នុងស្ថាប័នណាមួយ បើកាលណាគេធ្វើការបន្លំដោយលើកគម្រោងពន្លើតម្លៃដោយបំប៉ោងចំណាយខុសបែបបទហិរញ្ញវត្ថុ ហើយបែរមកបង្កើនបុគ្គលិកធ្វើការច្រើននេះជាប្រការមួយដែលជំរុញឲ្យដំណើរការអភិវឌ្ឍជាតិមានដំណើរថយក្រោយ នឹង ធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាិតិធ្លាក់ចុះ ឈានទៅធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិជួបបញ្ហាក្រីក្រ អាប់ឱនមុខមាត់នៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរការយកមូលដ្ឋានសម្ភារៈរដ្ឋធ្វើជាមជ្ឈមណ្ឌលអាជីវកម្មផ្ទាល់ខ្លួន ជាទង្វើមួយប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍សាធារណៈដែរព្រោះទង្វើនេះស្តែងឡើងដោយផលប្រយោជន៍បុគ្គលដែលជាទង្វើឲ្យជាតិខាតបង់។ តួយ៉ាងបុគ្គលខ្លះបានប្រើធនធាន អគារទីតាំងរដ្ឋរកស៊ីយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ។ ចំណែកឯរដ្ឋពុំបានប្រាក់ចំណូលពីអាជីវកម្មនេះឡើយគឺបានតែបុគ្គលដែលជាអ្នកធ្វើអាជីវកម្មលើទ្រព្យសម្បត្តរដ្ឋតែបុណ្ណោះ។ ត្រង់នេះហើយដែលជាភាពខាតបង់នាំឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ចុះនិងអាប់ឱន។ ប្រការមួយទៀត កាលណាគេឃុបឃិតជាមួយឈ្មួញទុច្ចរិតរកស៊ីខុសច្បាប់ វាក៏ជាអំពើមួយធ្វើឲ្យជាតិបាត់បង់ភាពថ្លៃថ្នូរដែរ។ ចំពោះបញ្ហានេះគេប្រទះឃើញច្រើនក្នុងប្រទេសនានា ដោយគេធ្វើការរកស៊ីគេចពន្ធ ព្រោះគេត្រូវរូវជាមួយសមត្ថកិច្ចទទួលខុសត្រូវដែលធ្វើឲ្យរដ្ឋខាតបង់ចំណូលហើយវាអាចធ្វើឲ្យមានភាពអាណាធិបតេយ្យនៅក្នុងសង្គមកាន់តែខ្លាំងឡើយៗនាំឲ្យវាគ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់ល្អ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះការរកស៊ីជួញដូរគ្រឿងញៀន លក់ទំនិញក្លែងក្លាយ ទំនិញគ្មានគុណភាពក៏ជាមូលហេតុធ្វើឲ្យជាតិលិចលង់បាត់បង់ភាពថ្លៃថ្នូររបស់ខ្លួនដែរ។ ជាពិសេសការកៀបសង្កត់អ្នកក្រីក្រ កិបកេងកំលាងំពលកម្មរបស់គេដើម្បីបង្កើនទ្រព្យរបស់ខ្លួនក៏ជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរក្នុងចំណោមបញ្ហាខាងលើដែលធ្វើឲ្យសង្គមធ្លាក់ចុះមុខមាត់។លើសពីនេះទៅទៀត ការប្រើអំណាចរំលោភយកទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈជាកម្មសិទ្ធិវាជាហេតុមួយស្តែងឲ្យឃើញពីការធ្វើអាជីវកម្មលើជាតិ ហើយធ្វើឲ្យជាតិលិចលង់ធ្លាក់ទៅជាអន់ថយបន្តិចម្តងៗ ព្រោះទង្វើនេះជាការបន្លំភ្នែកស្រស់ៗដែលសាធារណជនទូទៅស្អប់ខ្ពើម និង ថ្កោលទោសដល់បុគ្គលដែលប្រព្រឹត្តទង្វើអវិជ្ជមានបែបនេះ។រួមមកទង្វើខាងលើនេះពិតជានាំឲ្យជាតិអាប់ឱន រដ្ឋបាត់បង់ប្រាក់ចំណូល ហើយសម្បត្តិមានតម្លៃរបស់ជាតិត្រូវរលាយហិនហោច។ ចំណែកឯផលទុនធ្លាក់ចុះ ជាតិ និង រាស្រ្តក្រទៅៗ ឯជនពុករលួយកាន់តែមានទៅៗ។
ផ្ទុយពីមតិខាងលើនេះវិញ មតិទីពីរបែរជាយល់ថា ប្រទេសអាប់ឱន ព្រោះតែអំពើមិនប្រក្រតីលើការងារទៅវិញ។ ការដែលគេហ៊ានអះអាងដូចនេះមកពីគេយល់ឃើញថា បើកាលណាគេធ្វើការបញ្ចូលជនអសមត្ថភាពឲ្យកាន់កាប់ការងារសំខាន់ៗតាមរយៈខ្សែស្រឡាយរបស់ខ្លួនដោយមិនឆ្លងកាត់ការប្រឡងបញ្វាក់ពីសមត្ថភាពត្រឹមត្រូវវានឹងធ្វើឲ្យការងារដែលគេធ្វើមិនមនប្រសិទ្ធិភាពហើយលទ្ធផលការងារមានលក្កណៈមិនល្អ ឬ មិនបានទទួលជោគជ័យ។មិនតែប៉ុណ្ណោះ បើកាលណាគេបែរជាមិនគោរពអនុវត្តតាមច្បាប់ការងារវិញ វាធ្វើឲ្យបញ្ហាកើតឡើងចំពោះសង្គមដែរ ព្រោះទង្វើនេះសង្គមចាំតែទទួលរងផលអវិជ្ជមានតែប៉ុណ្ណោះ។ បើគេបណ្តោយឲ្យនាយទុនរំលោភបំពានលើច្បាប់ការងារឬសិទ្ធិរបស់កម្មករស្រេចតែចិត្ត វានឹងបង្ករភាពស្មុកស្មាញកាន់តែច្រើនឡើងៗដល់សង្គមដែលវាអាចឈានទៅរកការធ្វើបាតុកម្ម កូដកម្ម ឬអំពើហឹង្សាផ្សេងៗដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ហើយវានឹងធ្វើឲ្យបាត់បង់ស្ថេរភាពសង្គម ឬភាពចលាចលវឹកវក្នុងសង្គមមិនខាន។ ម៉្យាងទៀតបើបុគ្គលិករដ្ឋវិញ បើបណ្តោយឲ្យឈប់ស្រេចតែអំពើចិត្ត ហើយមិនគោរពតួនាទី និង ភារកិច្ច ពេលវាលាធ្វើការ វាក៏ធ្វើឲ្យការងារដើរថយក្រោយ ជះឥទ្ធិពលមិនល្អដល់សង្គមផងដែរ។ ម៉្យាងទៀតចំពោះជនដែលគ្មានមនសិការលើការងារវិញ ក៏អាចចាត់ទុកជាអ្នកធ្វើឲ្យការងារមានលក្ខណៈមិនប្រក្រតី ហើយមិនសូវរីកចម្រើនដែរ។ ជនដែលធ្វើការឡេះឡោះខ្ជីខ្ជារមិនតស៊ូប្រឹងប្រែងក្នុងការបំពេញការងារ នាំឲ្យការងារមានលក្ខណៈមិនល្អប្រសើរ ព្រោះតែអ្នកបំពេញការងារមិនយកចិត្តទុកដាក់ ធ្វើការឲ្យរួចពីដៃ ធ្វើការងារដោយមិនស្រឡាញ់ការងារ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរចំពោះបុគ្គលធ្វើការផ្តេកផ្តួលទៅតាមតែប្រាក់បៀរវត្សវាក៏ធ្វើឲ្យការងារមានលក្ខណៈមិនល្អដែរ ព្រោះការធ្វើការងារបែបនេះវាធ្វើឲ្យុដំណើរការមានលក្ខណៈមិនស្មើល្អ ម្តងល្អ ម្តងអាក្រក់ យឺតយ៉ាវ ឬលៀនដែលជាការបង្ហាញឲ្យឃើញពីលទ្ធផលវិជ្ជមាន និង អវិជ្ជមាន។លើសពីនេះទៅទៀតបើជនគ្មានសុឆន្ទៈលើការងារវិញក៏ដូច្នេះដែរព្រោះថាគេធ្វើការដោយគ្មានគំនិតម្ចាស់ការលើខ្លួនឯង ចាំតែគេប្រាាប់ គេបញ្ជា វាក៏ធ្វើឲ្យកើតមានភាពអវិជ្ជមានដល់សកម្មភាពនៃប្រព័ន្ធការងារនៅក្នុងស្ថាប័ន ឬកន្លែងណាមួយដែលនាំឲ្យស្ថាប័ន ឬកន្លែងនោះងាយនឹងទទួលរងនូវភាពអាប់ឱនឬ អន់ថយ។ ត្រង់គឺសំដៅបុគ្គលដែលបំពេញការងារធ្វើការទាល់តែគេត្រួត ហើយគេពុំប្រើបញ្ញាស្មារតីក្នុងការច្នៃប្រឌិតលើការងារ មិនសូវសិក្សាស្រាវជ្រាវធ្វើការងារឲ្យទៅមុខ ហើយចេះតែបណ្តែតបណ្តោយទៅតាមដំណើរ។
សរុបសេចក្តីមកភាពអសកម្មខាងលើវានឹងធ្វើឲ្យជាតិទ្រុឌទ្រោមដោយសារកិច្ចការទាំងអស់ពុំសម្រេចតាមផែនការព្រោះការច្រើនធ្វើការបានតិច ជាតិខ្វះខាតផលិតផលសម្រាប់លក់ដូរ ហើយជាកក្តាធ្វើឲ្យគ្មានការប្រណាំងប្រជែងធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ចុះ។
រួមសេចក្តីមកតាមរយៈការពិភាក្សាខាងលើយើងឃើញថាភាពអសកម្មដែលកើតមកពីមិនប្រក្រតីលើការងារធ្វើឲ្យជាតិជួបបញ្ហាភាពក្រីក្រ ទន់ខ្សោយ ហើយត្រូវជាតិដទៃមើលងាយ។ ជាពិសេសគ្រប់វិស័យទាំងអស់អសកម្ម រដ្ឋគ្មានទុនបំរុងរាស្រ្តកាន់តែក្រៗទៅព្រោះកើតពីអំពើពុករលួយ។
សរុបសេចក្តីមកតាមរយៈការបកស្រាយខាងលើយើងអាចវាយតម្លៃបានថាទស្សនៈរបស់ប្រធានខាងលើមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវដូចគ្នា។ប្រទេសដែលមានការអាប់ឱនគឺបណ្តាលមកពីកក្តាយ៉ាងច្រើនហើយក៏មិអាចចៀសផុតពីកក្តាទាំងពិរខាងលើនេះដែរ។ ចំពោះបញ្ហានេះធាតុពិតនៃការលិចលង់របស់ជាតិផ្តើមចេញពីអំពើពុករលួយ ព្រោះអំពើនេះវារាលដាលធ្វើឲ្យមានភាពអសកម្មនៃការងារដែលនាំឲ្យការងារមានភាពអនថយឈានទៅដល់ការមើលបណាំគ្នាលែងខ្លាចច្បាប់ទម្លាប់ទៅជាអាណាធិបតេយ្យគ្មាននរណាស្តាប់នរណា។ ដូចនេះដើម្បីឲ្យសង្គមរីកចម្រើន និង ដំណើរការល្អ គេត្រូវបំបាត់អំពើពុករលួយតាំងពីថ្នាក់លើដល់ក្រោមដោយកុំយោគយល់ ហើយព្រមព្រៀងគ្នាក្នុងការបំពេញការងារប្រកបដោយឆន្ទៈ ទើបជាតិទទួលបានភាពលូតលាស់ និង មានភាពរុងរឿងព្រមទាំងកិត្យានុភាពល្អ៕
ប្រធានៈចូរតែងសេចក្តីអំពីបុណ្យចូលឆ្នាំប្រណីខ្មែរ។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
ជាតិសាសន៍និមួយៗលើលោកយើងនេះមានវប្បធម៌ប្រពៃណីផ្សេងៗពីគ្នា។ ចំណែកប្រជាជនខ្មែរដែលជាជាតិសាសន៍មួយមានវប្បធម៌ប្រពៃរុងរឿងតាំងពីយូរយាណាស់មកហើយក៏មានខឿនអរីយធម៌ដ៏ល្្អរបស់ខ្លួនបន្សល់ទុកមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះដែរ។ យ៉ាងណាមិញ ចំពោះបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីខ្មែរមានលក្ខណៈពិសេសគួរជាទីចាប់អារម្មណ៍។ តើបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីខ្មែរមានលក្ខណៈយ៉ាងណាខ្លះ?
ដើម្បីងាយស្រួលដល់ការស្វែងយល់ពីប្រភពនៃបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរយើងត្រូវយល់ដឹងពីប្រភពនៃរឿងនិទានទាក់ទងនឹងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរនេះ។ រឿងនិទានប្រវត្ដិពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ ប្រវត្ដិនៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរបានដល់រឿងនិទានមួយ នៅក្នុងសង្ក្រានសូត្រនិទានថាមានបុរសម្នាក់ឈ្មោះថាធម្មបាលជាអ្នក ប្រាជ្ញាចេះចប់ត្រៃវេទ ព្រមទាំងចេះភាសាសត្វបក្សីផង ហើយតែងតែសម្ដែងមង្គលដល់មនុស្សទាំងអស់។ លុះកបិលមហាព្រហ្ម (សម័យនោះគេគោរពបូជាមហាព្រហ្ម និងកបិលមហាព្រហ្ម)ជ្រាបថាធម្មបាលកុមារជាអ្នកប្រាជ្ញ ក៏មកសួរប្រស្នា៣ខ ហើយសន្យាថា ប្រសិនបើធម្មបាលដោះប្រស្នានេះរួច កបិលមហាព្រហ្មនឹងកាត់ក្បាលខ្លួនបូជាធម្មបាល។ តែបើធម្មបាលមិនអាចដោះស្រាយប្រស្នារួច ទេ ត្រូវកាត់ក្បាលបូជាជូនមហាព្រហ្មវិញ។ ធម្មបាលសូមបង្អង់៧ថ្ងៃសិន ដើម្បីគិតប្រស្នា ប៉ុន្ដែ៦ថ្ងៃបានកន្លងផុតទៅហើយ នៅតែគិត មិនឃើញ ធម្មបាលក៏ភៀសខ្លួនទៅពួនក្រោមដើមត្នោតមួយគូដែលជាលំនៅសម្បុកនៃសត្វឥន្ទ្រី។ ជាភ័ព្វសំណាងល្អ យប់នោះធម្មបាលក៏បានឮសត្វឥន្ទ្រីញីឈ្មោលនិយាយគ្នា។ សត្វឥន្ទ្រីញីបានសួរទៅសត្វឥន្ទ្រីឈ្មោលថា ថ្ងៃនេះយើងបានអ្វីជាអាហារ? សត្វឥន្ទ្រីឈ្មោលនិយាយទៅសត្វឥន្ទ្រីញីថា ថ្ងៃនេះ នឹងបានសាច់ធម្មបាលកុមារស៊ីជាអាហារ ដែលត្រូវកបិលមហាព្រហ្មសម្លាប់ ព្រោះដោះប្រស្នាមិនរួច។ ឥន្ទ្រីញីបានសួរទៀតថា ប្រស្នា នោះដូចម្ដេច? ឥន្ទ្រីឈ្មោលឆ្លើយថា ៖ • ខ១ ៖ នៅវេលាព្រឹក សិរីស្ថិតនៅទីណា? ត្រូវឆ្លើយថានៅមុខ ហេតុនេះហើយមនុស្សទាំងឡាយ ត្រូវយកទឹកលុបលាងមុខ។ • ខ២ ៖ ថ្ងៃត្រង់ សិរីស្ថិតនៅទីណា? ត្រូវឆ្លើយថានៅទ្រូង ហេតុនេះទើបមនុស្សទាំងឡាយយកទឹកលាងទ្រូង។ • ខ៣ ៖ វេលាល្ងាច សិរីស្ថិតនៅត្រង់ណា? ត្រូវឆ្លើយថានៅជើង ហេតុនោះទើបមនុស្សទាំងឡាយយកទឹកលាងជើង។ ពាក្យពេចន៍ទាំងប៉ុន្មានរបស់ឥន្ទ្រីក៏បានមកជាពន្លឺមកបំភ្លឺដោះស្រាយប្រស្នាកបិលមហាព្រហ្ម រួចចៀសផុតពីក្ដីមរណៈ។ កបិលមហាព្រហ្មសុខចិត្ដចាញ់ ព្រមកាត់ក្បាលបូជាធម្មបាល។ មុនពេលកាត់ក្បាល កបិលមហាព្រហ្មបានកោះហៅទេពធីតា ទាំង៧អង្គដែលជាបុត្រីរបស់ខ្លួនឱ្យយកពានមកទ្រក្បាល ព្រោះថាបើដាក់ក្បាលនោះនៅលើផែនដីនឹងឆេះលោកធាតុ។ បើបោះទៅ លើអាកាសនឹងរាំងភ្លៀង បើចោលទៅក្នុងសមុទ្រ ទឹកនឹងរីងស្ងួតអស់ រួចក៏កាត់ក្បាលឱ្យទៅនាងទុង្សាជាកូនច្បង។ នាងទុង្សាហែ ក្បាលកបិលមហាព្រហ្មប្រទក្សិណភ្នំព្រះសុមេរុ៦០នាទី ទើបអញ្ជើញក្បាលនោះទៅប្រតិស្ឋានទុកក្នុងមណ្ឌលភ្នំកៃលាស។ លុះដល់ គម្រប់មួយឆ្នាំសង្ក្រាន ទើបនាងទេពធីតាទាំង៧អង្គផ្លាស់វេនគ្នាមកដង្ហែក្បាលកបិលមហាព្រហ្មប្រទកិ្សណភ្នំព្រះសុមេរុជារៀងរាល់ ឆ្នាំ។ 1. បើសង្ក្រានត្រូវចំថ្ងៃអាទិត្យ ត្រូវវេននាងទស្សា 2. បើសង្ក្រានត្រូវចំថ្ងៃច័ន្ទ ត្រូវវេននាងគោរាគ 3. បើសង្ក្រានត្រូវចំថ្ងៃអង្គារ ត្រូវវេននាងរាក្យសា 4. បើសង្ក្រានត្រូវចំថ្ងៃពុធ ត្រូវវេននាងមណ្ឌា 5. បើសង្ក្រានត្រូវចំថ្ងៃព្រហស្បត៍ ត្រូវវេននាងកិរិណី 6. បើសង្ក្រានត្រូវចំថ្ងៃសុក្រ ត្រូវវេននាងកិមិរា 7. បើសង្ក្រានត្រូវចំថ្ងៃសៅរ៍ ត្រូវវេននាងមហោទរា ដោយមាននិទានបែបនេះហើយ ទើបខ្មែរយើងមានជំនឿ ហើយបានរៀបចំជាពិធីបូជាទេវតាដែលត្រូវវេនដង្ហែក្បាលកបិល មហាព្រហ្ម និងត្រូវអភិបាលពិភពលោករៀងរាល់ឆ្នាំថ្មីចូលមកដល់ពុំដែលអាក់ខានឡើយ។ បុណ្យចូលឆ្នាំប្រព្រឹត្ដទៅរយៈពេលបីថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃ១២ ១៣ ១៤ រោចខែចេត្រត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៣ ១៤ ១៥ ឬថ្ងៃទី១៤ ១៥ ១៦ ខែមេសាជារៀងរាល់ឆ្នាំពុំដែលខានឡើយ ៕ តាំងពី ចុល្លសករាជ គេបានបង្កើតទំរង់តាម ប្រតិទិនសុរិយគតិ ហើយបានយក ថ្ងៃនៃបុណ្យ ចូលឆ្នាំខ្មែរនៅ ខែចេត្រ ជាខែដែលប្រជាជន ទំនេរពីការងារស្រែចំការ។ មានរដូវបួន នៅក្នុង ប្រតិទិននៃ ឆ្នាំសុរិយគតិ គឺ រដូវរងារ រដូវផ្ការីក រដូវក្ដៅ និង សរទរដូវ ប្រជាជនខ្មែរ បានអនុវត្ត យកខែទីប្រាំ គឺខែចេត្រ ដើម្បីប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ។ តាមធម្មតា ត្រូវនឹងថ្ងៃទី១៣ ខែ មេសា ឬ ពេលខ្លះត្រូវចំថ្ងៃទី ១៤ ខែមេសា។ ក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ គឺបានបង្ហាញតាមតារាសាស្ត្រមហាសង្ក្រាន ហើយអូស បន្លាយ ក្នុងរយះពេលបីថ្ងៃ។ ថ្ងៃទី១ ហៅថ្ងៃ មហាសង្ក្រាន ថ្ងៃទី២ ហៅថ្ងៃ វារវនបត និងថ្ងៃទីបីហៅថ្ងៃវារឡើងសក្ដិជាថ្ងៃដែលគេសន្មតថាមានឬទ្ធិជាងគេ។
ក្នុងអំលុងបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ យុវជន យុវតី បានប្រមូលផ្តុំគ្នាលេង ល្បែងប្រជាប្រិយ ប្រពៃណី ដូចជា ចោលឈូង បោះអង្គញ់ ទាញព្រាត់៕នេះជាល្បែងដែលប្រជាជនខ្មែរនិយមចូលចិត្តលេងតាំងពីរដើមមករហូតដល់បច្ចុប្បន្ននេះ៕ ក្នុងផ្នែកខ្លះនៃប្រទេសកម្ពុជា ដូចជា ខេត្តសៀមរាប និង បាត់ដំបង ឫខេត្តមួយចំនួនទៀតគេលេងល្បែងទាំងនោះ។ បុរសម្នាក់ជិះឈើកោងមួយ ដោយពាក់ក្បាលរមាំង នៅលើក្បាល និងមានចង្ក្រងនៅខាងក្រោយ ដូចជាកន្ទុយរមាំង។ បុរសពីនាក់ទៀតត្រៀមខ្លួនដើម្បីប្រម៉ាញ់ ដោយមានកាន់ធ្នូរក្នុងដៃ។ នៅពេល ទទួលបានទេយ្យទានហើយ ពួកគេបរិច្ចាគសំរាប់ជាទេយ្យវត្ថុសំរាប់ព្រះសង្ឃនៅវត្ត។ ក្នុងភូមិតាមបណ្ដោយដងទន្លេមេគង្គ ស្រ្តីខេត្តកណ្ដាល ប្រមូលផ្ដុំគ្នាទៅលេងនៅវត្ត៕ សកម្មភាព នេះត្រូវគេជឿថានឹងធ្វើឲ្យក្រពើស្ងប់ស្ងាត់។ ទំនៀមទំលាប់នេះ មានប្រភពយូរលង់ណាស់មកហើយនៅពេលដែលមានក្រពើជាច្រើនក្បាល បានរស់នៅក្នុងទន្លេ។ ភូមិខ្លះ ប្រជាជនជាន់រូបសំនាក ដើម្បីឲ្យខ្មោចព្រាយ រស់នៅតាមដើមឈើជិតៗវត្ត ស្ងប់ស្ងាត់ ហើយសុំសេចក្ដីសុខក្នុងឆ្នាំថ្មី ចូលមក ដល់ខ្លួននិងក្រុមគ្រួសារផង។ ប្រជាជនខ្មែរ បានប្រមូលផ្ដុំគ្នាទៅលេងវត្ត ទៅលេងតាមមាត់សមុទ្រ រមណីដ្នានឬ តាមប្រាសាទនានា ដែលមាននៅក្នុងប្រទេសឬក្រៅប្រទេស ក្នុងឱកាសពិធីបុណ្យ ចូលឆ្នាំ ខ្មែរប្រពៃណីជាតិហើយប្រជាជនខ្លះជួមជុំបង ប្អូនគ្រួសារញាតិមិត្តនៅឯផ្ទះរបស់ពួកគេដោយក្ដីរីករាយ។
សរុបសេចក្តីមកពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំពិតជាពិធីបុណ្យមួយដ៏ពិសេសរបស់ជាតិសាសន៍ខ្មែរដែលមានប្រវត្តិទាក់ទងនឹងជំនឿរបស់ខ្មែរ។ ជាពិសេសដូនតាខ្មែរយើងបានប្រារព្ធពិធីបុណ្យនេះឡើងដើម្បីផ្តល់ឱកាសដល់ជនានុជនប្រុសស្រីបានជួបជុំក្នុងក្រុមគ្រួសារ និង បានទៅវត្តធ្វើបុណ្យរួមគ្នា ហើយចូលរួមកំសាន្តលែងល្បែងប្រជាប្រិយកំសាន្តសប្បាយរីករាយក្រោយពីប្រមូលផលស្រូវរួចផងដែរ។
សរុបសេចក្តីមកពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំពិតជាពិធីបុណ្យមួយដ៏ពិសេសរបស់ជាតិសាសន៍ខ្មែរដែលមានប្រវត្តិទាក់ទងនឹងជំនឿរបស់ខ្មែរ។ ជាពិសេសដូនតាខ្មែរយើងបានប្រារព្ធពិធីបុណ្យនេះឡើងដើម្បីផ្តល់ឱកាសដល់ជនានុជនប្រុសស្រីបានជួបជុំក្នុងក្រុមគ្រួសារ និង បានទៅវត្តធ្វើបុណ្យរួមគ្នា ហើយចូលរួមកំសាន្តលែងល្បែងប្រជាប្រិយកំសាន្តសប្បាយរីករាយក្រោយពីប្រមូលផលស្រូវរួចផងដែរ។
ប្រធានៈ មានទស្សនៈមួយយល់ថា " ដើម្បីឲ្យសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាមានដំណើរការល្អ និង មានកំណើនរៀងរាល់ឆ្នាំនោះ លុះត្រាតែគេលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ធ្វើកំណែទំរង់សេដ្ឋកិច្ច និង រៀបអភិបាលកិច្ចល្អក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចជាតិឲ្យបានល្អ និង មានតម្លាភាព " ។ ចូរពន្យល់បកស្រាយឲ្យបានក្បោះក្បាយ។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើកំណែទម្រង់នូវកម្មវិធីនយោបាយរបស់ខ្លួនច្រើនដំណាក់់កាលដើម្បីអភិវឌ្ឍប្រទេសឲ្យក្លាយជាប្រទេសមួយមានប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចល្អប្រសើរ។ កម្ពុជាបានសម្រេចងាកចូលក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣តាមស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ គោលបំណងនៃការអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីគឺធានានូវប្រយោជន៍សង្គម សមធម៌ និង ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចជាតិ និង សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារទូទៅ។ ចំពោះបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចនេះមានទស្សនៈមួយយល់ថា " ដើម្បីឲ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានដំណើរការល្អ និង មានកំណើនរៀងរាល់ឆ្នាំនោះលុះត្រាតែគេលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ធ្វើកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ច និង រៀបចំអភិបាលកិច្ចល្អក្នុងប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចជាតិឲ្យបានល្អ និង មានតម្លាភាព។
តើការអនុវត្តបែបយុទ្ធសាស្រ្តខាងលើធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានដំណើរការយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ?
ដើម្បីងាយស្រួលដល់ការបកស្រាយឲ្យបានក្បោះក្បាយនិងស៊ីជម្រៅយើងគួរគប្បីយល់នូវន័យរបស់ពាក្យ " សេដ្ឋកិច្ច អំពើពុករលួយ អភិបាលកិច្ចល្អ និង តម្លាភាពជាមុនសិន។ ពាក្យថា " សេដ្ឋកិច្ច" មានន័យថា ដំណើរការនៃការប្រើប្រាស់ធនធាន និង ចំណូលចំណាយរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ រីឯពាក្យ "អំពើពុករលួយ ' សំដៅលើរាល់ទង្វើទាំងឡាយណាដែលកើតឡើងមកពីការស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់កិបកេងថវិកាជាតិផ្សេងៗ។ ចំណែកឯពាក្យ " អភិបាលកិច្ចល្អ " មានន័យថា ការគ្រប់គ្រងដោយសមភាពយុត្តិធម៌។ រីឯពាក្យ " តម្លាភាព " មានន័យថា ការអនុវត្តសកម្មភាពអ្វីមួយមានលក្ខណៈសមស្រប និង មានទំនួលខុសត្រូវចំពោះការងាររបស់ខ្លួន។ យោងតាមអត្ថន័យរបស់ពាក្យខាងលើ ទស្សនៈរបស់ប្រធានមានន័យថា ដើម្បីធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិប្រទេសកម្ពុជាមានដំណើរការល្អនិងមានកំណើនរាល់ឆ្នាំលុះត្រាតែគេលុបបំបាត់នូវទង្វើឬសកម្មភាពទាំងឡាយកើតឡើងពីការស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់ និង ការគ្រប់គ្រងដោយសមភាពយុត្តិធម៌ហើយគេហ៊ានទទួលខុសត្រូវចំពោះការងារទាំងឡាយ។
ជាការពិតណាស់ ប្រទេសកម្ពុជាបានអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក។ ការអនុវត្តបែបនេះបានធ្វើឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាប្រឡូកយ៉ាងសកម្មក្នុងជំនួញជួញដូរនូវផលិតផលនានាក្នុងទីផ្សារអន្តរជាតិ។ ចំណែកឯសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារវិញក៏មានសកម្មភាពមមារញឹកនៅលើទីផ្សារនានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែរ។ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមួយផ្នែកធំផ្អែកលើវិស័យកសិកម្មព្រោះប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនជាកសិករ ហើយកសិផលនានាត្រូវបានគេនាំចេញទៅលក់នៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរសេដ្ឋកិច្ចវិទូនានាបានសម្លឹងមើលឃើញថាសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាដែលយកធ្វើជាជញ្ជីងដើម្បីទប់ទល់ទៅនឹងលំនឹងពាណិជ្ជកម្មរបស់ប្រទេសនេះបានមានតែបញ្ហាចំបងមួយប៉ុណ្ណោះកឺកសិកម្ម។ គេពិនិត្យឃើញថាទោះបីកសិកម្មសព្វថ្ងៃផ្តល់នូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសខ្លះក៏ដោយក៏មិនអាចជំរុញឲ្យសេដ្ឋកិច្ចឲ្យរីកចម្រើនដែរ។គេសង្កេតឃើញថាឧស្សាហកម្មកាត់ដេរគឺបានផ្តល់នូវប្រាក់ចំណូលយ៉ាងច្រើនដល់វិស័យសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។រីឯវិស័យទេសចរណ៍វិញក៏បានផ្តល់ប្រាក់ចំណូលយ៉ាងច្រើនដែរមកក្នុងថវិកាជាតិដើម្បីគាំទ្រដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិផងដែរ។ ទោះបីបែបនេះក៏ដោយក៏សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាមានឧបសគ្គដែរ។ ឧបសគ្គទាំងនោះគឺបណ្តាលមកពីបញ្ហាយ៉ាងច្រើនដូចជា អំពើពុករលួយ និង ការិយាធិបតេយ្យជាដើម។ចំពោះការការការពារសុវត្ថិភាពដល់អ្នកវិនិយោគទុនគឺជាបញ្ហាដ៏សំខាន់មួយដែលអាចទាក់ទាញនូវការវិនិយោគបានច្រើនដែលជាផ្នែកមួយធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិមានកំណើននិងដំណើរការល្អផងដែរ។ ពិសេសជាងនេះទៅទៀតគេត្រូវចាត់វិធានការឲ្យបានតឹងតែងក្នុងការទប់ស្កាត់នូវការរត់ពន្ធទំនិញផ្សេងៗគេចពីការយកពន្ធរបស់មន្រ្តីគយព្រោះការបណ្តែតបណ្តោយឲ្យមានបាតុភាពនេះកើតឡើងវានឹងធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ចុះហើយដំណើរការមិនល្អ។ ដូច្នេះដើម្បីសម្រេចបាននូវវិធានការនេះគេត្រូវសហការពីក្រសួងទៅក្រសួងមួយដើម្បីបំពេញបាននូវវិធាននេះទទួលបានជោគជ័យ។ រួមមកដើម្បីឲ្យដំណើរសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានកំណើនរៀងរាល់ឆ្នាំគឺគេត្រូវលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ពង្រឹងសន្តិសុខសង្គម ធ្វើកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងប្រកដដោយតម្លាភាព និង អភិបាលកិច្ចល្អព្រមទាំងចាត់វិធានការលុបបំបាត់ការរត់ពន្ធជាដើម។
សរុបមកតាមរយៈអំណាងខាាងលើយើងអាចវាយតម្លៃសន្និដ្ឋានបានថាការធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានដំណើរការល្អ និង មានកំណើនរាល់ឆ្នាំនោះ គេត្រូវរៀបចំផែនការលុបបំបាត់អំពើពុករលួយដោយសហការគ្នាអនុវត្តច្បាប់ និង ពង្រឹងសន្តិសុខសង្គម រក្សាសុវត្ថិភាពជូនអ្នកវិនិយោគទុន និង រកទីផ្សារសម្រាប់លក់កសិផលរបស់កសិិករ ព្រមទាំងធ្វើការកែទម្រង់នូវប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច និងធ្វើការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយអភិបាលកិច្ចល្អ និង តម្លាភាព។ ជាពិសេសមន្ត្រីគយត្រូវតែមានឆន្ទៈ និង មនសិការ ឧត្តមគតិជាតិក្នុងការបំពេញតួនាទីក្នុងការប្រមូលពន្ធសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ជាតិឲ្យមានដំណើរការល្អទាន់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ជាតិដទៃក្នុងពិភពលោក៕
តើការអនុវត្តបែបយុទ្ធសាស្រ្តខាងលើធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានដំណើរការយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ?
ដើម្បីងាយស្រួលដល់ការបកស្រាយឲ្យបានក្បោះក្បាយនិងស៊ីជម្រៅយើងគួរគប្បីយល់នូវន័យរបស់ពាក្យ " សេដ្ឋកិច្ច អំពើពុករលួយ អភិបាលកិច្ចល្អ និង តម្លាភាពជាមុនសិន។ ពាក្យថា " សេដ្ឋកិច្ច" មានន័យថា ដំណើរការនៃការប្រើប្រាស់ធនធាន និង ចំណូលចំណាយរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ រីឯពាក្យ "អំពើពុករលួយ ' សំដៅលើរាល់ទង្វើទាំងឡាយណាដែលកើតឡើងមកពីការស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់កិបកេងថវិកាជាតិផ្សេងៗ។ ចំណែកឯពាក្យ " អភិបាលកិច្ចល្អ " មានន័យថា ការគ្រប់គ្រងដោយសមភាពយុត្តិធម៌។ រីឯពាក្យ " តម្លាភាព " មានន័យថា ការអនុវត្តសកម្មភាពអ្វីមួយមានលក្ខណៈសមស្រប និង មានទំនួលខុសត្រូវចំពោះការងាររបស់ខ្លួន។ យោងតាមអត្ថន័យរបស់ពាក្យខាងលើ ទស្សនៈរបស់ប្រធានមានន័យថា ដើម្បីធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិប្រទេសកម្ពុជាមានដំណើរការល្អនិងមានកំណើនរាល់ឆ្នាំលុះត្រាតែគេលុបបំបាត់នូវទង្វើឬសកម្មភាពទាំងឡាយកើតឡើងពីការស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់ និង ការគ្រប់គ្រងដោយសមភាពយុត្តិធម៌ហើយគេហ៊ានទទួលខុសត្រូវចំពោះការងារទាំងឡាយ។
ជាការពិតណាស់ ប្រទេសកម្ពុជាបានអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣មក។ ការអនុវត្តបែបនេះបានធ្វើឲ្យប្រជាជនកម្ពុជាប្រឡូកយ៉ាងសកម្មក្នុងជំនួញជួញដូរនូវផលិតផលនានាក្នុងទីផ្សារអន្តរជាតិ។ ចំណែកឯសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារវិញក៏មានសកម្មភាពមមារញឹកនៅលើទីផ្សារនានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដែរ។ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមួយផ្នែកធំផ្អែកលើវិស័យកសិកម្មព្រោះប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនជាកសិករ ហើយកសិផលនានាត្រូវបានគេនាំចេញទៅលក់នៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរសេដ្ឋកិច្ចវិទូនានាបានសម្លឹងមើលឃើញថាសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាដែលយកធ្វើជាជញ្ជីងដើម្បីទប់ទល់ទៅនឹងលំនឹងពាណិជ្ជកម្មរបស់ប្រទេសនេះបានមានតែបញ្ហាចំបងមួយប៉ុណ្ណោះកឺកសិកម្ម។ គេពិនិត្យឃើញថាទោះបីកសិកម្មសព្វថ្ងៃផ្តល់នូវកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសខ្លះក៏ដោយក៏មិនអាចជំរុញឲ្យសេដ្ឋកិច្ចឲ្យរីកចម្រើនដែរ។គេសង្កេតឃើញថាឧស្សាហកម្មកាត់ដេរគឺបានផ្តល់នូវប្រាក់ចំណូលយ៉ាងច្រើនដល់វិស័យសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។រីឯវិស័យទេសចរណ៍វិញក៏បានផ្តល់ប្រាក់ចំណូលយ៉ាងច្រើនដែរមកក្នុងថវិកាជាតិដើម្បីគាំទ្រដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិផងដែរ។ ទោះបីបែបនេះក៏ដោយក៏សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសកម្ពុជាមានឧបសគ្គដែរ។ ឧបសគ្គទាំងនោះគឺបណ្តាលមកពីបញ្ហាយ៉ាងច្រើនដូចជា អំពើពុករលួយ និង ការិយាធិបតេយ្យជាដើម។ចំពោះការការការពារសុវត្ថិភាពដល់អ្នកវិនិយោគទុនគឺជាបញ្ហាដ៏សំខាន់មួយដែលអាចទាក់ទាញនូវការវិនិយោគបានច្រើនដែលជាផ្នែកមួយធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិមានកំណើននិងដំណើរការល្អផងដែរ។ ពិសេសជាងនេះទៅទៀតគេត្រូវចាត់វិធានការឲ្យបានតឹងតែងក្នុងការទប់ស្កាត់នូវការរត់ពន្ធទំនិញផ្សេងៗគេចពីការយកពន្ធរបស់មន្រ្តីគយព្រោះការបណ្តែតបណ្តោយឲ្យមានបាតុភាពនេះកើតឡើងវានឹងធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិធ្លាក់ចុះហើយដំណើរការមិនល្អ។ ដូច្នេះដើម្បីសម្រេចបាននូវវិធានការនេះគេត្រូវសហការពីក្រសួងទៅក្រសួងមួយដើម្បីបំពេញបាននូវវិធាននេះទទួលបានជោគជ័យ។ រួមមកដើម្បីឲ្យដំណើរសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានកំណើនរៀងរាល់ឆ្នាំគឺគេត្រូវលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ពង្រឹងសន្តិសុខសង្គម ធ្វើកំណែទម្រង់រចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រងប្រកដដោយតម្លាភាព និង អភិបាលកិច្ចល្អព្រមទាំងចាត់វិធានការលុបបំបាត់ការរត់ពន្ធជាដើម។
សរុបមកតាមរយៈអំណាងខាាងលើយើងអាចវាយតម្លៃសន្និដ្ឋានបានថាការធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានដំណើរការល្អ និង មានកំណើនរាល់ឆ្នាំនោះ គេត្រូវរៀបចំផែនការលុបបំបាត់អំពើពុករលួយដោយសហការគ្នាអនុវត្តច្បាប់ និង ពង្រឹងសន្តិសុខសង្គម រក្សាសុវត្ថិភាពជូនអ្នកវិនិយោគទុន និង រកទីផ្សារសម្រាប់លក់កសិផលរបស់កសិិករ ព្រមទាំងធ្វើការកែទម្រង់នូវប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច និងធ្វើការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយអភិបាលកិច្ចល្អ និង តម្លាភាព។ ជាពិសេសមន្ត្រីគយត្រូវតែមានឆន្ទៈ និង មនសិការ ឧត្តមគតិជាតិក្នុងការបំពេញតួនាទីក្នុងការប្រមូលពន្ធសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ជាតិឲ្យមានដំណើរការល្អទាន់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ជាតិដទៃក្នុងពិភពលោក៕
ប្រធាន៖ គេនិយាយថា “សម្បតិ្តវប្បធម៌ខ្មែរ ពុំគ្រាន់តែជា បេតិកភណ្ឌរបស់ខ្មែរប៉ុណ្ណោះទេតែក៏ជាបេតិកភណ្ឌរបស់ពិភពលោកទាំងមូលទៀតផង”។ ចូរពន្យល់អោយបានក្បោះក្បាយ។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
ជាតិខ្មែរមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីរន្ទឺលើសកលលោក ត្រង់ខ្មែរមានសម្បតិ្តវប្បធម៌ច្រើនសំបូរ បែបពាសពេញផ្ទៃប្រទេសវាជាមរតកដ៏មានតំលៃពុំអាចកាត់ថ្លៃបាន នៃជនជាតិខ្មែរ និង មនុស្សជាតិទាំងសកល។ ក្នុងន័យខាងលើនេះមានទស្សនៈមួយលើកឡើងថា “សម្បតិ្តវប្បធម៌ខ្មែរ ពុំគ្រាន់តែជាបេតិកភណ្ឌរបស់ខ្មែរប៉ុណ្ណោះទេតែក៏ជាបេតិកភណ្ឌ របស់ពិភពលោកទាំងមូលទៀតផង” ។
តើទស្សនៈខាងលើនេះមានអត្ថន័យដូចម្តេច?
ដើម្បីធ្វើការបកស្រាយនួវទស្សនៈរបស់ប្រធានខាងលើ យើងគប្បីយល់ន័យរបស់ពាក្យ សម្បតិ្តវប្បធម៌ខ្មែរ និងបេតិកភណ្ឌ ជាមុនសិន។ សម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរគឺ សំដៅទៅលើ សម្បតិ្ត ដែលកើតឡើងដោយបុព្វបុរសខ្មែរ។ ឯបេតិកភណ្ឌគឺ ជាសម្បតិ្តបន្សល់ពីដូនតា មានតំលៃវិសេសវិសាលតំណាងអោយប្រទេសជាតិនីមួយៗ។ តាមន័យខាងលើទស្សនៈ របស់ប្រធានចង់បញ្ជាក់ពីសម្បតិ្តដ៏ប្រសើរនានា ដែលជាស្នាដៃដ៏ពិសិដ្ឋដែលដូនតាខ្មែរ បានបន្សល់ទុកមកបានបង្កើតផ្តល់គុណតំលៃដល់ខ្មែរដែលជាម្ចាស់ស្រុកផងហើយក៏ជាសម្បត្តិនៃមនុស្សជាតិទូទាំងពិភពលាកផងដែរ។
ជាការពិតណាស់ថា សម្បតិ្តវប្បធម៌ខ្មែរជាបេតិកភណ្ឌនៃជាតិខ្មែរពិតប្រាកដ ព្រោះថា ខ្មែរជាប្រទេសមានសម្បតិ្តវប្បធម៌ដ៏ច្រើនស្អេកស្កះជាស្នាដៃដ៏ពិសិដ្ឋ នៃបុព្វ បុរសរបស់ខ្លួនមានប្រាង្គប្រាសាទរាប់ពាន់ប្រកបដោយក្បូរក្បាច់រចនាដ៏វិចិត្រមានសិល្បៈ តន្ត្រីច្រើនប្រភេទដូចជា ពិណពាទ្យ ភ្លេងការ ភ្លេងខ្លងខែក ឆៃយ៉ាំ សិល្បៈសៀក របាំល្ខោន។ល។ ក្នុងនោះដែរខ្មែរមានសំណង់បូជនីយដ្ឋានជាច្រើនកន្លែងស្រប ទៅតាម ក្បូនខ្នាតត្រឹមត្រូវនិងបម្រើដល់ប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់ការរស់នៅរបស់ខ្លួន។ សម្បត្តិទាំង អស់នោះស្ថិតលើទឹកដីខ្មែរពេញច្បាប់ ខ្មែរជាអ្នកកាន់កាប់គ្រប់គ្រងថែរក្សាក្នុង ខេត្ត ស្រុក ភូមិខ្មែរ ហើយខ្មែរចេះចាំសំដែងផ្សព្វផ្សាយ និង មានស្ថិរភាពនៅលើទឹកដីខ្មែរតាំង ពីបុរាណកាលមក។ ខ្មែរជាអ្នកកសាងបង្កើតដោយគំនិតច្នៃប្រឌិត តស៊ូព្យាយាមស្រាវ ជ្រាវ ចំណាយធនធាន កំលាំងកាយចិត្ត ប្រាជ្ញាស្មារតី ទម្រាំតែកើតរូបរាងល្អប្រណីត ពិរោះ រណ្តំ មានទឹកដម ស្របទៅតាមជំនឿនិងចំណង់ចំណូលចិត្តខ្មែរដែលពេញនិយម។សម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរតែវាជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោកគឺ អាស្រ័យដោយសម្បត្តិ ទាំង អស់នេះអាចអោយបរទេសមកទស្សនា ស្តាប់កំសាន្ត តាមចិត្តប្រាថ្នា ដោយ ចំណាយ ធនធានស្របទៅតាមទីកន្លែងដែលខ្លួនចង់ឃើញចង់ឮ។ ម៉្យាងវិញទៀតសកលលោក អាចយកស្នាដៃទាំងនេះ មកសិក្សាស្រាវជ្រាវ រៀនសូត្របន្ត ដោយសេរី ដើម្បីបង្កើន សមត្ថភាពផ្សេងៗ ពីជាតិសាសន៍ខ្មែរ ដែលជាកោសិកាមួយនៃពិភពលោក រួចបន្តផ្សព្វផ្សាយអោយជាតិសាសន៍ដទៃបានស្គាល់ខ្មែរកាន់តែច្បាស់ឡើង។ សម្បត្តិបេតិកភណ្ឌ ខ្មែរ បានលើកតំលៃមនុស្សខ្មែរ និងរួមចំនែក លើកតម្លៃមនុស្សជាតិទាំងមូលស្ថាបនា ប្រវតិ្តសាស្ត្រមនុស្សជាតិកាន់តែខ្ពង់ខ្ពស់សក្តិសម ជាមនុស្សប្រកបដោយបញ្ញាញាណ គំនិតស្មារតី និង ច្នៃប្រឌិត។ លើសពីនេះទៀតដោយសារតែសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌខ្មែរនេះ ទើបធ្វើអោយគេស្គាល់ពីសង្គមសាស្ត្រវប្បធម៌ខ្មែរការវិវត្តន៍នៃសង្គមខ្មែរស្គាល់ពូជពង្ស កំណើតភាសាអក្សរ និង ទេពកោសល្យខ្មែរជាសក្ខីភាព នៃសម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរនេះហើយ ទើបអង្គការបេតិកភណ្ឌពិភពលាកយូណេស្កូបានដាក់បញ្ចូលប្រាសាទអង្គរវត្តរបស់ខ្មែរជា សម្បត្តិពិភពលាកនៅថ្ងៃទី ១៤ ធ្នូ ១៩៩២ របាំព្រះរាជទ្រព្យនៅ ថ្ងៃទី០៧ វិច្ឆិកា ២០០៣ ល្ខោនស្បែកធំនៅ ថ្ងៃទី២២វិច្ឆិកា ២០០៥ និងចុងក្រោយគឺ ប្រសាទព្រះវិហារ នៅថ្ងៃទី ៧ កក្កដា ២០០៨ កន្លងទៅនេះ។ ដោយសារច្បាស់ពីតួនាទីសម្បត្តិវប្បធម៌ជាផ្នែកមួយ នៃបេតិកភណ្ឌពិភពលោកបានជាតាំងពីដើមរៀងមក បច្ចុប្បន្នអង្គការយូណេស្កូបានចាត់ វិធានការអំពាវនាវដល់ប្រទេសនានាលើសកលលោកអោយជួយសង្រ្គោះប្រាសាទបុរាណខ្មែរ ទាំងអស់នៅតំបន់អង្គរ និង ពិសេសប្រាសាទអង្គរវត្តដែលទទួលរងគ្រោះពីគ្រោះ ធម្មជាតិ និង កត្តាផ្សេងៗទៀត។
សរុបសេចក្តីមកសម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរជាបេតិកភណ្ឌខ្មែរផងនិង ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោកផង។ ខ្មែរជាអ្នកដែលបានកសាងពិតប្រាកដមែន តែខ្មែរជាផ្នែកមួយនៃពិភពលោក ដូចនេះបេតិកភណ្ឌខ្មែរក៏ចាត់ទុកជាបេតិកភណ្ឌពិភពលាកដែរ។
ឆ្លងតាមការបកស្រាយខាងលើ យើងអាចវាយតម្លៃបានថា សម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរ ជាសម្បត្តិដ៏មានតម្លៃខ្ពស់បំផុត ដែលបានលើកស្ទួយជាតិខ្មែរអោយមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញ លើឆាកអន្តរជាតិ។ ដូចនេះយើងកូនចៅខ្មែរជំនាន់ក្រោយ ត្រូវបន្តសហការការពារ សម្បត្តិដ៏មានតម្លៃទាំងនេះអោយស្ថិតគង់វង្សជាអមតៈសំរាប់មនុស្សជាតិទាំងអស់គ្នា។
ប្រធាន៖ អ្នកខ្លះថា “ស្រ្តីសូម្បីតែបង្វិលកន្ទុយចង្រ្កានក៏មិនបានជុំផង” ឯអ្នកខ្លះទៀតថា“ស្រ្តីគឺជានារីរតនៈ” ។ តើអ្នកយល់ឃើញយ៉ាងណាចំពោះ ការយល់ឃើញទាំង២ខាងលើនេះ។ ចូរពិភាក្សា។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
នៅបុរាណសម័យបុព្វបុរសខ្មែរនិយមប្រកាន់យករបបគ្រប់គ្រងសង្គម តាមបែប មាតា បិតា ធិបតេយ្យ ដោយនិយមលើកតំកើងតំកលតំលៃស្រ្តីជាធំ។ ប៉ុន្តែលុះចំណេរកាល ក្រោយមកគេត្រលប់បែរប្រែជាប្រទះឃើញមានការមើលស្រាលដោយបន្តុះបង្អាប់បន្ថោក តំលៃរបស់ស្រ្តីទៅវិញ។ វិភាគទាក់ទងទៅនឹងគុណតំលៃនៃស្រ្តីភេទខាងលើ ធ្វើអោយមាន ទស្សនៈពីរយល់ឃើញបដិបក្ខនឹងគ្នាដោយអ្នកខ្លះថា “ស្រ្តីសូម្បីតែបង្វិលកន្ទុយចង្រ្កានក៏ មិនបានជុំផង” តែអ្នកខ្លះទៀតថា “ស្រ្តីគឺជានារីរតនៈ” ។
តើមតិទាំងពីរខាងលើ នេះមតិមួយណាសមហេតុសមផលជាង?
ដើម្បីឈានដល់ការបកស្រាយឱ្យមានអត្ថន័យកាន់តែក្បោះក្បាយថែមមួយកំរិតទៀតនោះ យើងគប្បីស្វែងយល់នៃន័យពាក្យគន្លះជាមុនសិន។ពាក្យបង្វិលកន្ទុយចង្រ្កានសំដៅលើការងារ ដែលស្រ្តីត្រូវធ្វើនៅជុំវិញចង្រ្កាន ផ្ទះបាយ ដែលជាការងារប្រចាំថ្ងៃរបស់ស្រ្តីមេផ្ទះ។ ចំពោះពាក្យថានារីរតនៈនោះគឺ ស្រ្តីក៏មានតំលៃប្រសើរដូចត្បូង ឬ កែវ។ មតិដែលកំណត់ដោយប្រធានបទខាងលើ មានអត្ថន័យពីរផ្ទុយគ្នាដែលអត្ថន័យទីមួយ មានលក្ខណៈជាការរិៈគន់ថាមនុស្សស្រីសូម្បី តែធ្វើការស្រាលៗ នៅតាមចង្រ្កានផ្ទះបាយក៏ធ្វើមិនបាន គ្រប់ជ្រុងជ្រោយផង។ តែអត្ថន័យទីពីរមានលក្ខណៈជាការលើកសរសើរថាស្រ្តីមានតម្លៃពិសេសដូចកែវ ឬ ត្បូងចរណៃ។
វិភាគអំពីលទ្ធភាពការងាររបស់ស្រ្តីមេផ្ទះ បានធ្វើអោយមជ្ឈដ្ឋានរបស់អ្នកវិភាគមួយ ចំនួនធ្វើការកំណត់សំគាល់ក្នុងន័យបរិហារិះគន់ថាស្រ្តីដែលជាអ្នកបំពេញការងារគេហកិច្ច ដែលការងារស្រាលៗ ក៏ស្រ្តីមិនបានបំពេញគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនោះទេ។ ក្នុងភាពជាអ្នក មានកំលាំងខ្សោយស្រ្តីធ្វើតែការងារស្រាលៗ ដូចជាការងារដេរប៉ាក់ ចាក់ដេរ ដាំស្ល បបរ បោសសំអាត លាងចាន រៀបចំតុបតែងលម្អផ្ទះសំបែង មើលថែកូនចៅ ដោយការងូតទឹក មើលទុកដាក់ទ្រព្យសម្បតិ្ត ដល់បុរសជាប្តីរកបានពីខាងក្រៅមក។ ខណៈដែលជួបនឹង ការងារធ្ងន់ធ្ងរលើកដាក់លីសែងច្បាស់ជាត្រូវការពឹងពាក់រកកំលាំងបុរសៗ អោយជួយដាក់ ជាក់ជាមិនខានឡើយ។ បើនិយាយពីការយល់ដឹងវិញស្រ្តីខ្មែរនៅសម័យបុរាណ ពិសេស គឺ នៅក្នុងសម័យអាណានិគមមិនបានរៀនសូត្រអក្សរសាស្ត្រ ឬ លេខនព្វន្ត ដូចកូនប្រុសទេ ព្រោះដោយសារតែគ្មានសាលារៀន។ សម័យនោះសាលារៀន មានតែ នៅក្នុងវត្តអារាមមានព្រះសង្ឃជាគ្រូបាអាចារ្យជាអ្នកបង្ហាត់បង្ហាញដល់កូនចៅអ្នកស្រុក។ មាតាបិតាខ្មែរមានកូនស្រីមិនហ៊ានបញ្ជូនកូនទៅរៀននៅសាលាវត្តទេ។ ដោយហេតុនេះ បានជានៅសម័យអាណានិគមនិយមបារាំង គេកម្រនឹងបានឃើញស្រ្តីមានឋានៈខ្ពស់ យសធំមានការងារជាមន្ត្រី មាត្រា។
ដូចនេះសរុបសេចក្តីមក ឃើញថាស្រ្តីមានលទ្ធភាពខ្សោយមានកំលាំងខ្សោយ ដែលសូម្បីតែបំពេញការងារគេហកិច្ច នៅជុំវិញតែចង្រ្កានផ្ទះបាយក៏ស្រ្តីធ្វើមិនបានសព្វជ្រុងជ្រោយផងទេ។
តើតាមពិតទៅស្រ្តីបង្វិលចង្រ្កានមិនជុំមែនឬ?
បើទោះជាមជ្ឈដ្ឋានទីមួយខាងលើ បានធ្វើការបរិហារិះគន់យ៉ាងធ្ងន់ពាក់ពន្ធ័ ដល់លទ្ធភាពរបស់ស្រ្តីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏គេនៅប្រទះឃើញមានមជ្ឃដ្ឋានមួយទៀត បានយល់ឃើញក្នុងន័យផ្ទុយស្រលះថាតាមពិតស្រ្តីជានារីរតនៈត្រូវបានគេប្រដូចទៅនឹង ត្បូង ឬ កែវដ៏ពិសិដ្ឋ។ ទស្សនៈក្រោយនេះបានសំអាងដោយផ្អែកតាមគំហើញប្រវតិ្ត សាស្រ្តតាំងពីសម័យករកើតទឹកដីរហូតដល់សម័យនេះ។ នៅសម័យនគរភ្នំ ឬសម័យ ហ្វូណនគេឃើញមានស្រ្តីជាមគ្គុទេសក៍នោះគឺ នាងលីវយី ឬ នាងសោមា ឬ នាងនាគ។ វត្តមាននៃការគ្រប់គ្រងរបស់នាងលីវយីធ្វើឡើងមុនពេលព្រាហ្មណ៍ជាឥណ្ឌាឈ្មោះកោណ្ឌញ្ញៈ ឬ កោណ្ឌន្យ មកដល់នគរភ្នំមកម្ល៉េះ។ នៅសម័យមហានគរប្រវត្តិសាស្ត្រ នៅបានបន្តប្រាប់អោយដឹងថាមានស្រ្តីជាអ្នកប្រាជ្ញរាជបណ្ឌិតគឺ ព្រះនាងឥន្រ្ទទេវី ដែលត្រូវជា មហេសីទី២របស់ព្រះបាទជ័យវរ្មន័ទី៧នៅជំនាន់នោះ។ មហានគរបានសំបូរសប្បាយ រុងរឿង ប្រជារាស្រ្តរស់នៅដោយសេចក្តីសុខក្សេមក្សាន្ត ក៏ដោយសារបានមហេសី អ្នកប្រាជ្ញជួយជាទីប្រឹក្សាជួយសម្រចកិច្ចការរបស់ប្រទេសរបស់នគរ។ មកដល់សម័យ ក្រោយអង្គរគេនៅប្រទះឃើញវីរភាពរបស់ស្រ្តីខ្មែរ នៅសម័យដែលស្រ្តីខ្មែរកាត់សក់ផ្កាថ្កួវ គេឃើញថាស្រ្តីខ្មែរសម័យនោះនិយមទុកសក់វែងព្រោះគេចូលចិត្តបួងសក់។ ប៉ុន្តែខណៈ ដែលឃើញកងទ័ពជាតិត្រូវឡោមពទ្ធ័អស់ជាច្រើនថ្ងៃទើបស្រ្តីជាម្តាយជាភរិយាជាបងស្រី និងជាប្អូនស្រីនៅសមរភូមិក្រោយត្រូវបង្ខំចិត្តកាត់សក់ខ្លីដែលគេហៅថាសក់ផ្កាថ្កូវរួចក្លែង ឯកសណ្ឋានជាបុរសចូលទៅវាយរំដោះដណ្តើមជោគជ័យលើសត្រូរហូតដល់ សង្រ្គោះ រំដោះបាន។ នៅសម័យតស៊ូទាមទារឯករាជ្យពីអាណានិគមនិយមបារាំងប្រវត្តិសាស្រ្ត បានបង្ហាញអោយឃើញពីចលនាកងនារីក្លាហាន បានសហការគ្នាជាមួយនឹងកងជីវពលក្នុង ការដេញកំចាយ វាយកំចាត់ កាច់បំបាក់ ចាក់បំបែក ពួកអាណានិគម រហូតទាមទារ ដណ្តើមឯករាជ្យពេញលេញជូនជាតិមាតុភូមិនាថ្ងៃទី៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣។ ជាមួយនឹង រឿងរ៉ាវដែលកត់ត្រាចារឹកដោយប្រវតិ្តសាស្រ្តខាងលើ បើគេមើលមកក្នុងចលនាអក្សរ សិល្ប៍ខ្មែរវិញគេឃើញមានរឿងរ៉ាវខ្មែរមួយចំនួនដែលកវីអ្នកនិពន្ធខ្មែរ បានសរសេរលើក សរសើរឧត្តមភាពរបស់ស្រ្តីក្នុងនោះមានរឿងព្រេងប្រជាប្រិយខ្មែរមួយ នៅខេត្តកំពង់ចាម នោះគឺរឿងភ្នំប្រុសភ្នំស្រីដែលបានបង្ហាញថាស្រ្តីខ្មែរជំនាន់នោះ មានសមត្ថភាពសំរាប់ធ្វើ បដិវត្តប្រពៃណីពីទំនៀមទំលាប់ស្រីៗ ចូលដណ្តឹងប្រុសមកជាទន្លាប់អោយប្រុសៗ ចូលដណ្តឹងស្រីនិងរៀបការនៅផ្ទះខាងស្រីរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ប៉ុន្តែបើគេសិក្សាក្នុងរឿងបុរាណខ្មែរមួយគឺរឿងមាយើងនោះគេនឹងឃើញអំពីតូនាទីរបស់ស្រ្តីដែលមិនត្រឹមតែមេផ្ទះ ប៉ុណ្ណោះទេតែជាអ្នកបានផ្តល់ការណែនំាបុរសជាប្តីអោយដើរតាមផ្លូវត្រូវ ផ្លូវល្អ ដូចប្រពន្ធទី២ របស់ចៅមាណពដែលជាអតីតភរិយារបស់នាយភេត្រា បានផ្តួចផ្តើមផ្តល់យោបល់អោយប្តី ហាត់រត់រហូតពូកែអាចតាមល្បឿនជើងសេះរបស់ស្តេចព្រហ្មទត្ថ។ ដោយសារការហាត់ រត់តាមគំនិតផ្តើមរបស់ភរិយាទើបមាណពទទួលបានជាឈ្មោះមាយើង ហើយក្រោយមក ក៏ក្លាយជាសេនាដ៏ជំនិតក្លាយទៅជារាជអង្គរក្សរបស់ព្រះបាទព្រហ្មទត្ថ។ នៅសម័យ អាណានិគមបារាំងជាមួយនឹងរឿងភូមិតិរិច្ឆាន លោកឌឺកគាម និងឌឿកអំ បាននិយាយ ដល់វីរៈភាពរបស់ស្រ្តីខ្មែរនៅក្រាំងលាវ ស្រុករលាប្អៀខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ឈ្មោះនាងនីនិងនាងប៊ី និងនាងតន់ ដែលស្រ្តីទាំងនេះបានបង្កបរិយាកាសជ្រួលច្របល់ផ្តល់ឱកា អោយក្រុមអ្មកក្លាហាននៅក្រាំងលាវសម្រចបានគំរោងការតស៊ូរបស់ខ្លួនដោយបានកំចាត់បារាំងបាដេសក្នុងព្រឹត្តិកា១៨ មេសា១៩២៥។ ចំណែកលោក ទី ជីហួត បានបង្ហាញ តាមរយៈរឿងតេជោយ៉តអោយឃើញពីសមត្ថភាព និង សេចក្តីក្លាហានរបស់ជំទាវស្រែន ដែលជួយយិតយោងកិតិ្តយសរបស់តេជោមាសជាប្តី ក្នុងការបង្រ្កាបស្តេចសំរ៉ែ និង បក្សពួក។
ដូចនេះជាសរុបឃើញថា ស្រ្តីពិតជាមិនអន់ដល់ទៅបង្វិលមិនជុំកន្ទុយ ចង្រ្កាន នោះឡើយ។ចំពោះទស្សនៈរបស់ប្រធានដែលថា “ស្រ្តីសូម្បីតែបង្វិលកន្ទុយ ចង្រ្កាន ក៏មិនជុំផង” គឺជាទស្សនៈមើលស្រាលដោយចេតនាប៉ះពាល់ដល់កេរ្តិ៍ ឈ្មោះកិតិ្តយស របស់ស្រ្តីជាទូទៅដែលគេមិនអាចទទួលយកបានឡើយតាមពិតស្រ្តីជាស្រទាប់ខ្លាំងដែលទោះនៅសម័យកាលណាក៏ដោយក៏មិនអាចត្រូវគេបដិសេធកម្លំាងស្រ្តីចេញពីវឌ្ឍនភាពសង្គមបានឡើយ។
យោងតាមខ្លឹមសារដូចដែលបានពិភាក្សារួចមកនេះ អាចអោយយើងនៅតែចាត់ទុក ការអះអាងតាមបែបមតិទីមួយគឺ គេយល់ឃើញតាមលក្ខណៈខុសឆ្គងភាន់ច្រឡំធ្ងន់ ណាស់។ តែតាមការសំអាងតាមបែបមតិទីពីរទើបជាការយល់ឃើញត្រឹមត្រូវសមស្រប។ មកដល់សម័យសកលភាវូបនីកម្មដូចសព្វថ្ងៃគេគួរតែទទួលស្គាល់សមភាពរវាងបុរស និង ស្រ្តីអោយមានសិទ្ធស្មើគ្នាពេញលេញ ទើបជាកម្លាំងចលករក្នុងចលនាកសាងជាតិមាតុភូមិ របស់យើងឲឈានឡើងជាវឌ្ឃនសង្គមមួយ។
ប្រធាន៖ មតិមួយលើកឡើងថា ” ទុំស្លាប់មកពីមិនបង្ហាញរាជសារ “ តើអ្នកយល់យ៉ាងណា?
(បែបពិភាក្សា)
នរណាៗក៏ធ្លាប់បានលឺ
និងដឹងអំពីប្រវត្តិនៃរឿងទុំទាយហើយដែរ ដែលជារឿងដ៏ជូរចត់ ផ្អែមល្ហែម ការព្យាបាទគ្នា
មិនចេះចប់មិនចេះហើយ នៃអំឡុងពេលដ៏យូរលង់មួយក្នុងសម័យលង្វែក។ ទុំទាវជាគូស្នេហ៍
ដ៏មហិមាមួយ ដែលតស៊ូនឹងសេចក្តីស្នេហាយ៉ាងពិតប្រាកដ ទោះមានឧបសគ្គ ការបំបែកបំបាក់
ពង្រាត់ពង្រាសយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ពួកគេទាំងពីរ នៅតែស្រលាញ់គ្នាគ្មានទីបញ្ចប់។ ជាអកុសលរឿងយើងទាំងឡាយ
ក៏ដូចជាតួអង្គនៃរឿងពិតនេះដែរ មិនចង់ជួប តែបានជួប ទុំស្លាប់យ៉ាងអនោចអធមន៏
ដោយក្តីស្ម័ក្រស្មោះនិងគ្នា ទាវក៏ស្លាប់ខ្លួនតាមទុំដែរ ក្នុងគ្រានោះទៅ។
ការស្លាប់របស់ទុំធ្វើឱ្យមានមតិលើកឡើងថា ” ទុំស្លាប់មកពីមិនបង្ហាញរាជសារ
“។
តើមតិដែលបានលើកឡើងខាងលើត្រឹមត្រូវដែរឬទេ?
ដោយឡែកដើម្បីអោយបានយល់អំពីមតិយោបល់ខាងលើអោយបានក្បោះក្បាយនោះ
យើងគប្បីឈ្វេងយល់អំពីពាក្យថា ” រាជសារ “ ជាមុនសិន។ពាក្យថា ” រាជសារ “ បានដល់នូវ
អក្ខរៈ ដែលព្រះរាជាទ្រង់តាក់តែងចងក្រងដោយព្រះហត្ថទ្រង់ផ្ទាល់ ដើម្បីជាសារ
ឬសំបុត្រសំរាប់កោះប្រាប់ ឬបង្គាប់បញ្ជាផ្សេងៗ។ ប្រធានខាងលើចង់បង្ហាញពីគុណតំលៃ
របស់ព្រះរាជសារមួយជាប់ខ្លួនទុំ ដើម្បីជាការ
ការពារទុំអោយរួចផុតពីការបៀតបៀនដល់អាយុជីវិតពីសំណាក់ជន ទុច្ចរិតផ្សេងៗ។
តួយ៉ាងសម័យកាលនោះ ក្នុងរបបសក្តិភូមិ ប្រជារាស្រ្ត ឈ្មួញជួញដូរ សេនា នាយមឺុនមន្រ្តី
អ្នកមុខអ្នកការ ទាំងឡាយមានការគោរពកោតខ្លាចស្តេចជាងអ្វីៗទាំងអស់។ ឋានះ
អរជួនជាស្តេចក្រាញ់ ក៏ត្រូវតែខ្លាចស្តេចមហានគរដែរ។
ហេតុនៃការស្លាប់របស់ទុំបណ្តាលមកពីឃាតករ ដែលអរជួនបានបញ្ជានោះ
ប្រសិនទុំបានបង្ហាញរាជសារដែលព្រះរាជាទ្រង់ប្រគល់ ដោយផ្ទាល់នោះអោយអរជួនបានឃើញ
បានយល់ខ្លឹមសារ ម្លោះអរជួនក៏មិនហ៊ានសំលាប់ទុំ ដោយមិនប្រណីដៃដែរ។
ដូចចំណុចត្រង់ឃ្លាថា ” លើកហត្ថប្រញាប់ចាប់
លាតលាមើលដឹងស្គាល់ជាបន្ទូលថ្លៃ អរជួនភ័យខ្លួនខ្លាចលើកដៃ សំពះនិស្ស័យ ដល់ចេស្តា “។ ត្រង់ឃ្លានេះចង់ប្រាប់ថា
ខណៈពេលដែលពួកឃាតករធ្វើសកម្មភាពសម្លាប់ទុំរួចហើយ
ស្រាប់តែមានរាជសារធ្លាក់ចេញពីកាយទុំ ពេលអរជួន និងបក្សពួកបានឃើញហើយ
ពន្លាមើលឃើញថាជាព្រះរាជបន្ទូល
ក៏នាំគ្នាលលុតជង្គង់ប្រណមសំពះនូវព្រះរាជបន្ទួលគ្រប់គ្នា
ដោយភិតភ័យរកតែអាយូសរៀងៗខ្លួន។ ម្យ៉ាងវិញទៀតទុំខ្លួនឯង បែរជាយកស្រាធ្វើជាត្រីមុខ
វង្វេងបាត់ស្មារតី ភ្លេចរាជសារដែលជាអាវុធ សំរាប់ការពារខ្លួនអោយរួចចាកទុក្ខ ទើបបណ្តាលអោយពួកអរជូនសំលាប់បានដូច្នេះ។រួមមកទុំស្លាប់មកពី
មិនបង្ហាញរាជសារពិតប្រាកដមែន។ ផ្ទុយពីមតិនេះទៅវិញ ទោះបីទុំបង្ហាញរាជសារ
ក៏នៅតែពួកអរជួនសំលាប់ដដែល ព្រោះថាអរជួនអាងអំណាចខ្លួនខ្លាំង នៅស្រុកត្បូងឃ្មុំ
នាមជាស្តេចក្រាញ់ ប្រចាំស្រុក។ ណាមួយអរជួន ជាពិសេសម្តាយទាវ សុទ្ធតែបានដឹងថា
ទុំនិងទាវជាប្តីប្រពន្ធ ស្តេចរាជាប្រទានអោយ ក៏ប៉ន្តែគេនៅតែហ៊ាន ចាប់ទាវអោយរៀបការ
ជាមួយមឺុនងួនទៀត។ ទាំងនេះសបញ្ជាក់ថា
អរជួនក៏ដូចជាម្តាយទាវ មិនដែលកោតខ្លាចអំណាចតេជះ របស់ព្រះរាជាឡើយ
ទើបហ៊ានប្រើល្បិចបោកបញ្ឆោតទាវ និងសំលាប់ទុំបានយ៉ាងនេះ។
រួមទៅទោះបីទុំបង្ហាញ
រាជសារដល់អរជួន ក៏ដោយក៏ទុំនៅតែស្លាប់ ព្រោះអរជួនជាមនុស្សម្នាក់ ដែលអាងនូវអំណាច ។
តាមការលើកឡើងនៃគំនិតដែលថា ទុំស្លាប់ព្រោះមិនបង្ហាញរាជសារ ពិតណាស់ថា
មិនទាន់សមស្របនិងប្រកបដោយយុត្តិធម៌នៅឡើយ។
ដោយសារការស្វែងរកភស្តុតាងមិនអាស្រ័យតែលើរបស់សំគាល់មួយ ឬសាក្សីមួយរូប អាចស្រាយបំភ្លឺគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទេ
ដូចនេះសំខាន់ត្រូវការស្វែងរក ភស្តុតាង មករួមផ្សំបន្ថែមទៀតទើបការកាត់ក្តី
ប្រកបដោយតម្លាភាព យុត្តិធម៌ អាចទទួលយកបាន។ តែបើគ្មានរាជសារទេនោះ
អរជួននៅតែហ៊ានសំលាប់គេគ្រប់គ្នា ដដែលដែរ។ ហេតិថា វាជារបបសក្តិភូមិ
ដែលអរជួនតែងយកតំណែងអំណាច ឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន ទៅជិះជាន់អ្នកផ្សេង
ឯទៀតដែលទន់ទាបជាងខ្លួន ជាមនុស្សដែលគេពុំពេញចិត្តទាស់ចិត្ត ដោយគ្មានជំនុំអ្វីឡើយ។
តាមមតិយោបល់ខាងលើវាគ្រាន់តែជាការបិទបាំង អំពើអាក្រក់របស់ពួកគេ តែប៉ុណ្ណោះ
ព្រោះភស្តុតាងមិនអាចមានត្រឹមតែរាជសារប៉ុណ្ណោះនោះទេ ហើយណាមួយយើងក៏មិនអាចទៅឆ្លុះបញ្ចាំងអោយឃើញអំពីទង្វើ
នៃការគិតរបស់ មនុស្សបានដែរ។ បើតាមការអង្កេតអោយបានស៊ីជម្រៅទៅអរជួននិងម្តាយទាវ
ទើបសមជាឃាតករពិតប្រាកដ។
សរុបសេចក្តីមកប្រធានបទខាងលើមិនទាន់ត្រឹមត្រូវនៅ0ឡើយទេ។
ដោយយល់ឃើញថា បញ្ហាក៏ដូចជាមូលហេតុ បង្កមានច្រើន
ទុំស្លាប់នេះក៏មានការទាក់ទងនិងរបបសក្តិភូមិ ជិះជាន់អាងអំណាច។
ដូចនេះចូរយើងគ្រប់គ្នា ជាកុលបុត្រកុលធីតាខ្មែរ គ្រប់ជំនាន់ គ្រប់ស្រទាប់វណ្ណះ
គ្រប់វ័យ ចូរចេះរួមកំលាំង ទាំងកំលាំងកាយ និងកំលាំងចិត្ត សាមគ្គីជាភាតរភាព
គោរពសិទ្ធសេរីភាពគ្នាទៅវិញទៅមក ទើបប្រទេសជាតិមានសុខសន្តិភាព
យូរអង្វែងប្រកបដោយភាពរុងរឿងខ្ពស់ឈ្មោះកេរ្តិ៍។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
តើសាសនាទាំងពីរនេះមានលក្ខណៈដូចគ្នា និង ខុសគ្នាយ៉ាងណាខ្លះ?
មែនហើយជាការពិតណាស់ សាសានាទាំងពីរនេះមានវត្តមាននៅលើទឹកដីខ្មែរតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ ហើយត្រូវបានប្រជាជនខ្មែរនិយមរាប់អានទទួលយកមកគោរពបូជាតាំងពីដើមសតវត្សទី១នៃគ្រឹស្គសករាជសម័យនគរភ្នំមកម៉្លេះ។ ចំពោះលក្ខណៈដូចគ្នានៃសាសនាទាំងពីរនេះគេសង្កេតឃើញថា សាសនាទាំងពីរនេះមានប្រភពមកពីប្រទេសឥណ្ឌាដូចគ្នា ហើយវាបានហូរចូលមកប្រទេសកម្ពុជាបន្តបន្ទាប់គ្នាគ្រាន់តែមុន និង ក្រោយគ្នាបន្តិចបន្តួតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះវត្តមានព្រហ្មញ្ញសាសនាគេសង្កេតឃើញវត្តមានមុនពុទ្ធសាសនាគឺនៅពេលដែលព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យបានរៀបអភិសេកជាមួយព្រះនាងសោមាហើយបានគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជា។ ពេលនោះហើយដែលអង្គក្សត្រនេះបានផ្សាយវប្បធម៌ព្រហ្មញ្ញសាសនាដល់ប្រជារាស្រ្តព្រះអង្គ។ យ៉ាងណាមិញចំពោះពុទ្ធសាសនាប្រហែលជាហូរចូលក្រោយព្រហ្មញ្ញសាសនា១សតវត្ស គឺប្រហែលសតវត្សទី២នៃគ្រឹស្តសករាជតាមរយៈសមណៈទូតពីរអង្គដែលព្រះបាទធម្មាសោកក្សត្រប្រទេសឥណ្ឌាបញ្ជូនមកផ្សព្វផ្សាយនៅដែនដីសុវណ្ណភូមិ គឺព្រះសោណត្ថេ និង ព្រះឧត្តរត្ថេរ។ចំពោះលក្ខណៈដូចគ្នាមួួយទៀតនៃសាសនាទាំងពីរនេះគឺអប់រំមនុស្សឲ្យធ្វើអំពើល្អ ជឿលើបុណ្យបាបដូចគ្នា។ ថ្វីត្បិតតែសាសនាទាំងពីរនេះមានមាគ៌ាសម្រាប់គោរពប្រតិបត្តិខុសគ្នា ប៉ុន្តែគោលបំណងគឺដូចគ្នានៅត្រង់អប់រំកាយ ចិត្តរបស់មនុស្ស ឲ្យធ្វើអំពើល្អវៀចាកអំពើអាក្រក់ ឲ្យចេះខ្លាចបាប ពោលគឺឲ្យមនុស្សហាត់ពុតលត់ដំចិត្តឲ្យប្រកាន់យកតែសេចក្តីល្អប្រកបដោយមេត្តាករុណាមុទិតា ដែលក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនាមានព្រះព្រហ្មជាតំណាង( ព្រះភក្រ័្តទាំងបួន)។ ការអប់រំបែបនេះគឺបានជ្រាបដល់សន្តានចិត្តខ្មែរគ្រប់រូបរហូតដល់ការគ្រប់គ្រងប្រទេស ក៏ព្រះរាជាខ្មែរយកទ្រឹស្តីនេះមកអនុវត្តផងដែរ។ រីឯទ្រឹស្តីនៃសាសនាទាំងពីរនេះវិញ ថ្វីត្បិតតែមានលក្ខណៈក៏ពិតមែនក៏គេឃើញមានលក្ខណៈដូចគ្នាខ្លះដែរ គឺនៅត្រង់សាសនាទាំងពីរនេះមាននិយាយពីភពទាំងបីដូចជា ឋានមនុស្ស ឋាន សួគ៌ ឋាននរក។ នៅត្រង់ចំនុចនេះគឺសំដៅទីកន្លែងដែលមនុស្ស ទេវតា និង សត្វនរករស់នៅ។ ភពទាំងបីនេះមនុស្សតែងតែវិលវល់កើតទីណាមួួយមិនអាចជៀសផុត ដោយវាអាស្រ័យលើសកម្មភាពល្អ អាក្រក់តែប៉ុណ្ណោះ។ ស្ថានទាំងបីនេះ គឺមនុស្សយើងអាចមើលឃើញតែស្ថានមនុស្សលោកយើងតែមួួយប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែស្ថានសួគ៌នរកវិញមនុស្សមិនអាចមើលឃើញបានទេ។ម៉្យាងវិញទៀតសាសនាទាំងពីរនេះខែ្មរបានទទួលយកមកគោរពបូជាដូចគ្នាតាំងពីសម័បុរាណមកម៉្លេះ។ ដោយសារជំនឿទៅលើសាសនាទាំងពីរនេះហើយ ទើបបានជាខ្មែរបានកសាងនូវប្រាង្គប្រាសាទជាច្រើនដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះអាទិទេពនៃសាសនាទាំងពីរក្នុងន័យលើកតម្កើងអាទិទេពសុំសេចក្តីសុខផ្សេងៗ។មិនតែប៉ុណ្ណោះខ្មែរបាធ្វើសមាហរណកម្មសាសនាទំាងពីរឲ្យចូលគ្នាមកគោរពប្រតិបត្តិរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ បើគេពិនិត្យលក្ខណៈខុសគ្នាវិញគេឃើញថា ព្រះពុទ្ធសាសនាគឺមិននិយាយពីអាទិទេពទេព្រោះព្រះពុទ្ធជាមនុស្សហើយក៏ជាម្ខាស់សាសនានិងជាអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវរកឃើញទ្រឹស្តីនេះដែរ។ព្រះនាមសទត្ថ មានមាតាបិតា និង នគរនៅលើផែនដីនេះ ហើយការដែលព្រះអង្គអាចត្រាស់ដឹងនូវសម្មាសម្ពោធិញាណ ក៏ព្រោះតែការខិតខំព្យាយាមបំពេញបារមីទាំងដប់នេះដែរ។ ផ្ទុយពីព្រះពុទ្ធសាសនានេះវិញ ព្រហ្មញ្ញសាសនាគឺមានអាទិទេពបីអង្គជាអ្នកបង្កើតទ្រឹស្តី គឺព្រះព្រហ្ម ព្រះសិវៈ និង ព្រះវិស្ណុ។ អាទិទេពទាំងបីអង្គនេះមាននាទីផ្សេងៗពីគ្នាគឺព្រះព្រហ្មជាអ្នកបង្កើតលោក ព្រះសិវៈជាអ្នកបំផ្លាញលោក និង ព្រះវិស្ណុជាអ្នកថែរក្សាលោក។ ព្រះពុទ្ធសាសនាក្រៅពីព្រះពុទ្ធ មានតែអង្គព្រះអរហន្តជាសាវគ្គដែលមាននាទីជួយផ្សព្វផ្សាយគៅរពប្រតិបត្តិទៅតាមទ្រឹស្តីរបស់ព្រះពុទ្ធ។ ផ្ទុយពីនេះព្រហ្មញ្ញសាសនាព្រះវិស្ណុមានអវតាររហូតដល់ទៅដប់ដែលអវតារនិមួួយៗមាននាទីជួយមនុស្សនៅពេលណាដែលពិភពលោកគ្រាអាសន្នដោយពួកអសុរៈអុកឡុកធ្វើបាបម្តងៗ។រីព្រះពុទ្ធសាសានាាគោរពប្រតិបត្តិតាមពុទ្ធវចនៈរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធដែលទ្រង់បានស្រាវជ្រាវរកឃើញដោយព្រះអង្គផ្ទាល់ក្នុងរយៈពេល៤៥ព្រះវស្សាក្រោយពេលត្រាស់ដឹងដោយគេបានប្រមូលចងក្រងជាគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកដែលមានមាន៨៤០០០ធម្មក្ខន្ធចែកចេញជាបីគម្ពីរគឺ វិន័យបិដក សុត្តន្តបិដក និង អភិធម្មបិដក ដើម្បីទុកឲ្យពុទ្ធបរស័ទគោរពប្រតិបត្តិតាម។ ឯព្រហ្មញ្ញសាសនាវិញមានគម្ពីរវេទជាគោលដែលជាទ្រឹស្តីអាទិទេពទាំងបីអង្គនេះហើយគម្ពីរនេះចែកចេញជាបួនគឺសម្រាប់បរិស័ទគោរពប្រតិបត្តិតាម។ ទ្រឹស្តីនៃសាសនាទាំងពីរនេះមានលក្ខណៈផ្ទុយគ្នាយ៉ាងខ្លាំង នៅត្រង់ព្រះពុទ្ធសាសនាអប់រំមនុស្សឲ្យជឿនិងផ្អែកលើសមត្ថភាពខ្លួនឯង រីឯព្រហ្មញ្ញសាសនាអប់រំមនុស្សឲ្យជឿលើអាទិទេពព្រេងសំណាងទៅវិញ។ ម៉្យាងទៀតចំពោះសេចក្តីសុខ និង ទុក្ខវិញក៏មានលក្ខណៈខុសគ្នាច្រើនដែរ ព្រោះតាមពុទ្ធសាសនា សេចក្តីសុខ និង ទុក្ខរបស់មនុស្សគឺស្ថិតនៅលើអំពើរបស់មនុស្សជាអ្នកប្រព្រឹត្ត។ បើកាលណាគេធ្វើអំពើល្អ នឹងបានល្អ គេធ្វើអំពើអាក្រក់ នឹងបានអាក្រក់ ពោលគឺសុខ និង ទុក្ខ តាមរយៈកម្ម និងផលនេះឯង។ ចំណែកតាមរយៈព្រហ្មញ្ញសាសនាវិញសេចក្តីសុខ និង ទុក្ខគឺស្ថិតនៅលើកណ្តាប់ដៃអាទិទេព ព្រោះបើកាលណាអាទិទេពឲ្យសុខគឺមនុស្ស នឹងបានសុខ បើកាលណាអាទិទេពឲ្យទុក្ខមនុស្សនឹងបានទុក្ខដោយមិនអាចចៀសផុតឡើយ។ ពោលគឺអាទិទេពជាកំណត់ជោគវាសនា សុខ ទុក្ខ ល្អអាក្រក់របស់មនុស្ស។បើកាលណាគេចង់សុខគឺគេត្រូវខិតខំព្យាយាមធ្វើការអង្វរកអាទិទេព សុំសេចក្តីសុខតាមរយៈវិធីប្រតិបត្តិទាំងបួនគឺ តបៈ យោគៈ បូជាយញ្ញ និង ពិធីលាងបាប ឬ សិវៈរាត្រី។ ឯព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ កាលណាមនុស្សចង់បានសុខ គេត្រូវលះបង់អំពើអាក្រក់ចោល ហើយប្រកាន់យកអំពើល្អទាំងកាយ វាចា និង ចិត្តនោះ គេនឹងបានសុខ។
ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ ចំពោះវាសនារបស់មនុស្សដែលល្អ អាក្រក់ មាន ក្រ លំបាកវេទនា ស្រួលស្រណុក មានឋានៈធំតូចយ៉ាងណា តាមទ្រឹស្តីព្រហ្មញ្ញសាសនាគឺស្ថិតនៅលើកណ្តាប់ដៃរបស់អាទិទេពផងដែរ ព្រោះអាទិទេពបានចារវាសនារបស់មនុស្សរួចជាស្រេចនៅពេលមនុស្សកើតមកដោយមិនអាចកែប្រែបានឡើយ ដូចជាការបែងចែកឋានៈទាំងបួននៅក្នុងសាសនានេះអញ្ចឹង គឺវណ្ណៈព្រាហ្មណ៍ វណ្ណៈក្សត្រ វណ្ណៈវៃស្សៈ និង វណ្ណៈសូទ្រៈ ដែលវណ្ណៈទាំងបួននេះមិនអាចផ្លាស់ប្តូរបានឡើយ។ រីឯព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ ចំពោះបញ្ហាខាងលើក៏ស្ថិតនៅលើមនុស្សជាអ្នកកំណត់ខ្លួនឯងដែរ ព្រោះបើកាលណាមនុស្សប្រកាន់យកសេចក្តីព្យាយមត្រូវ គិតត្រូវ ធ្វើអំពើជាកុសល ទាំងកាយ វាយចា និង ចិត្តទៅលើសកម្មភាពការងាររបស់គេដោយផ្ចិតផ្ចង់ និង យកចិត្តទុកដាក់គេនឹងទទួលបានសម្រេចជោគវាសនារបស់គេមិនខានដូចជាចំណេះដឹងជាដើម។ បើកាលណាយើងខិតខំរៀនយើងនឹងទទួលបានចំណេះដឹង ផ្ទុយពីព្រហ្មញ្ញសាសនាដែលថា ពុទ្ធិគឺអាទិទេពជាអ្នកផ្តល់ឲ្យទៅវិញ។
សរុបមកតាមរយៈការបកស្រាយប្រៀបធៀបនូវលក្ខណៈដូច និង លក្ខណៈខុសគ្នានៃសាសនាទាំងពីររួចមកយើងអាចវាយតម្លៃ និង សន្និដ្ឋានបានថា ថ្វីត្បិតតែសាសនាទាំងពីរនេះមានលក្ខណដូចគ្នាខ្លះក៏ដោយ ខុសគ្នាខ្លះក៏ដោយក៏ខ្មែយើងទទួលយកមកគោរពបូជា ដោយធ្វើការកែច្នៃទ្រឹស្តីខ្លះមកជាការកសាងដើម្បីសាសានាទៅវិញដូចជាការកសាងប្រាសាទភ្នំដើម្បីឧទ្ទិសដល់អាទិទេពដែលមានច្រើនពាសពេញផ្ទៃប្រទេស។ មិនតែប៉ុណ្ណោះទស្សនៈសាសនាទាំងពីរ ខ្មែរបានយកមកបញ្ចាូលលាយឡំគ្នាដើម្បីគោរពប្រតិបត្តិរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ ម៉្យាងទៀតដោយយល់ឃើញថា ទ្រឹស្តីព្រះពុទ្ធសាសនាមានលក្ខណៈវិជ្ចមានជាងទើបខ្មែរលះបង់ព្រហ្មញ្ញសាសនា បែរមកគោរពពុទ្ធសាសនារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ប៉ុន្តែខ្មរបានយកទ្រឹស្តីនៃព្រហ្មញ្ញសាសនាខ្លះមកបញ្ចូលក្នងព្រះពុទ្ធសាសនាដើម្បីគោរពប្រតិបត្តិផងដែរ។ ដូច្នេះទ្រឹស្ថី នៃសាសនាទំាងពីរនេះមានវត្តមាននៅលើទឹកដីខ្មរ និង សណ្តានចិត្តខ្មែរមិនសាបសូន្យឡើយ៕
ប្រធាន: សំណេរពន្យល់សុភាសិត «ងើយស្រក ឱនដាក់គ្រាប់» ចូលពន្យល់សុភាសិតនេះអោយបានក្បោះក្បាយ និងលើកឧទាហរណ៍មកបញ្ចាក់។
សេចក្តីអត្ថាធិប្យាយ
តើសុភាសិតនេះមានន័យអប់រំយ៉ាងដូចម្ដេច?
ដើម្បីជាស្ពានចម្លងទៅដល់ការបកស្រាយសុភាសិតនេះ គួរគប្បីយល់នូវពាក្យគន្លឺមួយចំនួនសិន ដូចជា «ងើយ» និង «ស្កក»។ ពាក្យ «ងើយ» មានន័យថា សម្លឹងមើលទៅលើ ដោយមិនមើលអ្នកនៅក្រោមៗឡើយ រីឯ «ស្កក» គឺខកខាន អត់ប្រយោជន៍។ សុភាសិតទាំងមូលនេះ បើតាមន័យត្រង់ សំដៅទៅលើដើមស្រូវ កាលណា វាយងើយឡើងទៅលើគឺគ្មានគ្រាប់ស្រូវទេ ប់ុន្តែបើវាឱន ប្រាកដជាមានគ្រាប់ស្រូវមិនខាន នេះបើតាមន័យធៀបចង់សំដៅថា បុគ្គលដែលចេះដាក់ខ្លួន រមែងមានគេចូលចិត្ត គោរពស្រឡាញ់ និងឲ្យតម្លៃ ចំណែកបុគ្គលដែលមានអំនួតក្អេងក្អាង មិនចេះឱនលំទោន ច្រើនតែទទួលនូវការស្អប់ខ្ពើមពីអ្នកផងទាំងឡាយ។
ជាការពិតណាស់ មនុស្សនៅក្នុងសង្គមសម័យថ្មីនេះមានការរីកចម្រើនខ្លាំងណាស់ ខ្លះស្ទើរតែភ្លើតភ្លើនទៅតាមសម្ភារនិយម រីឯខ្លះមានចិត្តនឹងន ស្រឡាញ៉ការសិក្សារៀនសូត្រ និងចេះគោរពចាស់ទុំផងដែរ។ ជាទឡ្ហីករណ៍ មនុស្សដែលអួតថាខ្លួនចេះគ្រប់យ៉ាង រមែងចាញ់អាត្មា ទីបំផុតក៏ត្រូវគេជាន់កែងខ្លួនឯង ហើយទទួលរងនូវក្ដីអាម៉ាស់ តួយ៉ាង បើយើងធ្វើដំណើរទៅណាមកណា ហើយត្រូវវង្វេងផ្លូវ ត្រូវចេះជំរាបសួគេ ចេះសំពះទៅតាមបែបបទនៃសីលធម៌ខ្មែរ ហើយសឹមសួរគេនូវតំបន់ណាដែលយើងចង់ទៅ តែបើមកដល់ យើងប្រើពាក្យអសុរោះមិនគោរពគេ គេប្រាកដវាយតម្លៃយើងភ្លាមថាជា បុគ្គលអសីលធម៌ ហើយជួនកាលគេមិនឆ្លើយតបវិញផងក៏ថាបាន។ រឿងមួយទៀត ទោះបីខ្លួនចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ត្រូវចេះចូលរួមក្នុងសង្គមដែរ ដោយសារតែក្នុងលោកនេះមិនមែនមានតែយើងម្នាក់ទេ អ្វីដែលយើងមិនដឹង អ្នកផ្សេងអាចដឹង ទោះបីអ្នកនោះជាអ្នកសុំទានក្ដី ឬកសិករក្រីក្រ ឬជាក្មេងក្ដី គឺសុទ្ធតែគ្រូយើងទាំងអស់ ដូចពាក្យចាស់តែងពោលថា «ចេះឯង ឲ្យក្រែងចេះគេ» ឬមួយទៀតថា «ភ្នំខ្ពស់គង់ទាបជាងស្មៅ»។ ការរស់នៅក្នុងសង្គម ត្រូវចេះមើលគេមើលឯង គេរស់បែបណា យើងក៏រស់បែបនោះបានដែរ ឲ្យតែវិធីសុចរិតត្រឹមត្រូវ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត ការចេះដាក់ខ្លួន រមែងទទួលបាននូវតម្លៃ និងការកោតសរសើរពីគ្រប់បុគ្គលនានាគ្រប់មជ្ឍដ្ឋាន និងអាចរៀនសូត្ររាល់ចំណេះថ្មីៗទៀតផង។ ដើម្បីឲ្យកាន់តែច្បាស់នោះ សូមក្រឡេកទៅមើលអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរមួយចំនួន។ ក្នុងនោះគេសង្កេតឃើញថា តួអង្គចៅចិត្រ នៅក្នុងរឿងកុលាបប៉ែលិន ចេះដាក់ខ្លួនធ្វើការជាកម្មករជីកត្បូង ដោយមិនរើសអើងឡើយ គេបានលះបង់កម្លាំងយុវវ័យរបស់ខ្លួនដើម្បីការងារ ហើយចេះរាប់អានមិត្តៗកម្មករដូចគ្នាយ៉ាងស្អិតល្មួតទៀតផង។ ជាងនេះទៅទៀត ចៅចិត្រមានសីលធម៌ខ្ពស់ ចេះគោរពចាស់ទុំ ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ និងចៅហ្វាយនាយរបស់ខ្លួន ដោយប្រើពាក្យសម្ដីពីរោះពិសា ទន់ភ្លន់ ប៉ុន្តែពុំមានពុតត្បុតឡើយ ដែលខុសពីលោកបាឡាត់ស្រុកសង្កែ ដែលតែងតែនិយាយក្អេងក្អាង អាងអំណាច មើលងាយអ្នកក្រ មិនចេះឲ្យតម្លៃអ្នកតូចទាបជាងខ្លួន ចំណុចទាំងនេះបានធ្វើឲ្យនាងឃុន នារី មិនពេញចិត្តរូបលោកឡើយ។ បន្ថែមពីនេះ លោក ហ្លួងរតនសម្បត្តិ គឺជាមហាសេដ្ឋីដែលចេះ រាប់អានកូនចៅ មិនប្រកាន់ឋានៈបុណ្យសក្ដិ ឬបុណ្យសក្ដី លោកបានរៀនសូត្រច្រើនពីអ្នកក្រ ដែលធ្វើលោកយល់ដឹងច្រើនពីបញ្ហារបស់អ្នកក្រ ហេតុនេះហើយគេសង្កេតឃើញថា កម្មករដែលនៅក្រោមបង្គាប់របស់លោក និងអ្នកនៅជុំវិញខ្លួនលោក សុទ្ធតែគោរពនិងពេញចិត្តលោកគ្រប់គ្នា។ ក្រៅនេះ នៅក្នុងអក្សរសិល្ប៍រឿង ផ្កាស្រពោន ដែលជាវណ្ណកម្មរបស់លោក នូ ហាច ក៏សបញ្ជាក់ឲ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ ប៊ុនធឿន មិនត្រឹមតែមានចំណេះដឹងទេ ថែមទាំងមានសុជីវធម៌ក្នុងការរស់នៅទៀតផង ដែលខុសពី ណៃស៊ត គឺមានចរិតព្រហើនអាងជាកូនអ្នកមាន មិនគោរពចាស់ទុំ ធ្វើឲ្យអ្នកភូមិស្អប់ខ្ពើម សូម្បីតែនាងវិធាវី ក៏មិនពេញចិត្តដែរ ហើយនាងសុខចិត្តក៏មិនប្រាថ្នា បុគ្គលដែល «ងើយស្កក» ដែរ គឺប្រាថ្នាតែប៊ុនធឿនមួយគត់ ដែលអាចហៅបានថា បុរស «ឱនដាក់គ្រាប់»។ តាមរយៈរឿងទុំទាវ ដែលជាស្នាដៃរបស់ភិក្ខុសោម បានលាតត្រដាងឲ្យឃើញនូវការប្រើអំណាចរបស់បក្សពួកអរជួន ដែលមានសភាពព្រៃផ្សៃនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ ហ៊ានពង្រាត់ប្ដីប្រពន្ធស្របច្បាស់របស់គេគឺទុំនិងទាវ ដែលព្រះរាជាជាអ្នកផ្សំផ្គុំឲ្យ រហូតឈានដល់សម្លាប់ទុំនៅក្រោមដើមពោធិ៍ជើងខាល រីឯនាងទាវក៏ធ្វើអត្តឃាតទៅតាមទុំដែរ។ សោកនាដកម្មនេះក៏បានលេចឮទៅដល់ព្រះកាណ៌របស់ព្រះបាទរាមាជើងព្រៃ ហើយព្រះអង្គខ្ញាល់ជាខ្លាំង ក៏លើករេហ៍ពលយាងមកដោយអង្គឯង ហើយកាត់ទោសបក្សពួកអរជួនឲ្យក្ស័យមរណា។ ទាំងនេះគឺសុទ្ធតែជាទង្វើព្រហើនរបស់បក្សពួកអរជួននេះ ទើបទទួលលទ្ធផលបែបនេះ។ យ៉ាងណាមិញ រឿងព្រះអាទិត្យថ្មីរះលើផែនដី លោក សួន សុរិន្ទ បានបង្ហាញឲ្យឃើញរាល់សកម្មភាពទាំងអស់របស់តួអង្គ សម ដែលចេះស្រឡាញ់មនុស្សនៅជុំវិញខ្លួន ហើយគោរពមនុស្សទាំងអស់ទោះចាស់ក្មេងមានក្រក្ដី សមមិនដែលប្រើពាក្យឬបញ្ចេញអាកប្បកិរិយាមើលងាយមើលថោកនរណាម្នាក់ឡើយ។ សកម្មភាពនេះធ្វើឲ្យសម ទទួលបានមកវិញនូវការកោតសរសើរមិនដាច់ពីមាត់ពីសំណាក់តួអង្គក្នុងក្ដីនិងអ្នកអាន អ្នកសិក្សាក្ដី។
សរុបមកឃើញថា ការដែលមនុស្សចេះដាក់ខ្លួនឱនលំទោនដោយភាពទន់ភ្លន់នោះ មិនខ្លះទេអ្នកជួយជ្រោមជ្រែង កុំឲ្យតែមានអំនួតអួតអាង ទោះបីអ្នកឯងមានដល់ណាក្ដីក៏គ្មានតម្លៃដែរ ហើយរឹតតែទទួលបាននូវការស្អប់ខ្ពើមបំផុត ថាមិនត្រូវអាចនឹងបាត់បង់តំណែង ឬជីវិតវៀតផង។
យោងតាមការបកស្រាយយ៉ាងក្បោះក្បាយខាងលើ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា សុភាសិតនេះពិតជាមានតម្លៃអប់រំយ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ក្នុងការបណ្ដុះឲ្យមនុស្សគ្រប់រូបចេះរស់នៅក្នុងសង្គមដោយគ្មានការរើសអើង និងការមានសីលធម៌ក្នុងខ្លួន។ ដូចនេះ ក្នុងនាមជាអ្នកសិក្សា គួរគប្បីស្វែងយល់ពីអ្វីៗឲ្យបានច្រើន ហើយមិនត្រូវប្រកាន់ខ្លួន ឬរើសអើងនរណាម្នាក់ឡើយ ចូរចងចាំថា អ្វីៗដែលនៅជុំវិញខ្លួនយើង គឺសុទ្ធតែជាគ្រូរបស់យើងទាំងអស់។
ប្រធាន: សំណេរពន្យល់សុភាសិត «ក្រោយភ្លៀង មេឃស្រឡះ» ចូលពន្យល់អោយបានក្បោះក្បាយ។
សេចក្តីអត្ថាធិប្បាយ
តើសុភាសិតខាងលើនេះបង្កប់នូវខ្លឹមសារអប់រំយ៉ាងដូចម្ដេចខ្លះ?
ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងការបកស្រាយបន្តទៅមុខទៀត គួរគប្បីយល់នូវឃ្លាសំខាន់ៗជាមុនសិន ដូចជា «ក្រោយភ្លៀង» និង «មេឃស្រឡះ»។ ឃ្លា «ក្រោយភ្លៀង» គឺមានថា បន្ទាប់ពីភ្លៀងរួចហើយ ឬពេលភ្លៀងរាំងហើយ ចំណែកឯ «មេឃស្រឡះ» គឺសំដៅដល់ពេលដែលផ្ទៃមេឃភ្លឺច្បាស់ល្អ ពុំមានខ្យល់ព្យុះ ឬពពកខ្មៅឡើយ។ តាមន័យត្រង់ មុនពេលមេឃភ្លៀង រមែងមានខ្យល់បក់បោក ពពកខ្មៅដេរដាសគ្របដណ្ដប់នៅលើលំហ បង្កើតបានជាភាពអាប់អួងងឹតមេឃងងឹតដី រកមើលអ្វីមិនយល់ ហើយជួនកាលមានផ្គររន្ទះគ្រាំងៗ នៅពេលភ្លៀងធ្លាក់ច្រើន ក៏បង្កើតបានជាទឹកជំនន់ជន់លិចផ្ទះសម្បែង និងភូមិឋាននានា ប៉ុន្តែក្រោយពីភ្លៀងរាំងហើយ នោះអ្វីៗនឹងប្រែមកជាសភាពដើមវិញ គឺមានពន្លឺឡើងវិញ ហើយមនុស្សម្នាទាំងឡាយប្រាកដជាអាចធ្វើដំណើរដោយមិនមានក្ដីបារម្ភទៀតឡើយ ចំណែកឯន័យធៀបវិញ គឺចង់បង្ហាញថា ជោគជ័យទាំងឡាយតែងតែឆ្លងកាត់ឧបសគ្គជាមុនសិន ក្រោយមកទើបអាចទទួលបាននូវដែលខ្លួនប៉ងប្រាថ្នា។
មែនហើយ គ្មានបុគ្គលណាម្នាក់អាចសម្រេចប្រាថ្នាបានដោយគ្រាន់តែដេកនៅស្ងៀមនោះឡើយ គឺត្រូវតែរួតរះស្វះស្វែងជានិច្ច ហើយជួនកាលក៏ត្រូវជួបប្រទះនូវរឿងរ៉ាវអាក្រក់ៗផ្សេងៗទៀតដែលមករំខានដំណើរការនៃជីវិតរបស់យើងទៀតផង។ ជាក់ស្ដែង សិស្សម្នាក់ដែលកើតចេញពីត្រកូលកសិករក្រីក្រ នៅឯស្រុកស្រែជនបទ ដែលស្ទើរតែគ្មានឱកាសបានសិក្សាច្រើនដូចកូនអ្នកមានឬកូនអ្នកទីក្រុង តែដោយការតស៊ូក្នុងឆាកជីវិត និងការជម្នះរាល់ការលំបាកនានាទើបគេអាចទទួលបានលទ្ធផលល្អ។ ក្រៅពីនេះ គេតែងបង្កើតទម្លាប់ល្អៗ ដោយត្រូវងើបតាំងពីព្រលឹម ដើម្បីជួយធ្វើការងារផ្ទះ ជួយធ្វើស្រែចម្ការ ចិញ្ចឹមសត្វ ឃ្វាលគោឃ្វាលក្របី ហើយជួនកាលទៀតត្រូវចំណាយពេលទៅរកប្រាក់កម្រៃបន្ថែមសម្រាប់គ្រួសារទៀតផង ប៉ុន្តែគេមិនដែលបោះបង់ការសិក្សានោះឡើយ ដោយតែងតែឆ្លៀតរៀន និងខំសន្សំលុយបន្តិចបន្តួចដើម្បីទិញសៀវភៅសិក្សា ឬសៀវភៅអាន ឲ្យដូចគេដូចឯងដែរ។ លើសពីនេះទៅទៀត ដោយជីវភាពតោកយ៉ាកពេក ក៏ត្រូវធ្វើដំណើរទៅសាលារៀនដោយថ្មើរជើង ហើយត្រូវចំណាយពេលពីកន្លះម៉ោងទៅមួយម៉ោង ដើម្បីទៅដល់សាលារៀន។ ពេលខ្លះ ក៏ត្រូវទឹកភ្លៀងរហូតសើមជោកអស់ ពេលខ្លះទៀត ក៏ធ្លាក់ខ្លួនឈឺ។ ផ្ទុយទៅវិញ ផលលំបាកទាំងនេះមិនបានរារាំងនូវដំណើរការតស៊ូរបស់គេឡើយ ទីបំផុត គេអាចយកឈ្នះលើព្រហ្មលិខិតរបស់ខ្លួន ដោយទទួលបានជោគជ័យក្នុងការសិក្សា និងទទួលបានការងារដែលខ្លួនតែងតែប្រាថ្នាជាយូរមកហើយទៀតផង។ គេអាចនិយាយបានថា គ្មានអ្វីដែលមនុស្សយើងមិនអាចធ្វើបានទេ ឲ្យតែខ្លួនយើងសម្រេចចិត្តត្រឹមត្រូវនិងតាំងចិត្តខ្ពស់ប្រកបដោយក្ដីអំណត់ព្យាយាមដាច់ខាត ដូចច្បាប់ស្រីហិតោបទេសតែងលើកឡើងថា «គ្មានម្រឹគឯណា បោលចូលមាត់សីហៈដែលកំពុងដេកនោះទេ» ជោគជ័យមិនដែលរត់មករកយើងឡើយ មានតែមនុស្សទេដែលរត់ទៅរកជោគជ័យ ឬគោលដៅនោះ។ បន្ថែមពីនេះ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិ គេសង្កេតឃើញថា ទម្រាំតែអាចកសាងអង្គរវត្តបាន គឺត្រូវចំណាយពេលយ៉ាងយូរ និងចំណាយជីវិតមនុស្សអស់ជាច្រើន ដំបូងគេត្រូវជ្រើសរើសទីតាំង ដាក់ខ្សាច់បុកគ្រឹះ ដើរស្វែងរកប្រភពថ្ម ការដឹកជញ្ជូនថ្មមួយផ្ទាំងៗដ៏ធំមហិមា និងការរចនាម៉ូតចម្លាក់ជាក្បាច់នានាគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ទាំងនេះមិនមែនកើតឡើងពីព្រះអាទិទេពព្រះជាម្ចាស់ឡើយ ប៉ុន្តែគឺមនុស្សនេះឯងដែលប្រឹងប្រែងរាល់ការលំបាកទាំងឡាយ រហូតបន្សល់បាននូវវត្ថុអច្ឆរិយសម្រាប់កម្ពុជានិងពិភពលោកទាំងមូល។ យ៉ាងណាមិញ ប្រទេសខ្មែរយើងអាចនៅគង់វង្សរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ ក៏ព្រោះតែដូនតាយើងខិតខំការពារពីឈ្លានពានពីបរទេស ហើយហ៊ានពលីជីវិតដើម្បីបុព្វហេតុជាតិមាតុភូមិរបស់ខ្លួនដោយមិនមានការសោកស្ដាយ ហើយកូនខ្មែរគ្រប់រូបក៏បានស្គាល់ទឹកដីរបស់ខ្លួន និងយល់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រតស៊ូរបស់ខ្លួនកាន់តែច្បាស់ថែមទៀត។ ក្រៅពីនេះ គេសង្កេតឃើញ នៅក្នុងសម័យឧដុង្គ ព្រះខ្មែរត្រូវចោរយួននិងសៀមបែងចែកទឹកដីយើងជាពីរក្នុងបំណងពុះចែកគ្នា ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមរវាងសៀមនិងយួន ប្រទេសទាំងពីរនេះក៏បានលើកព្រះបាទអង្គឌួង ឲ្យឡើងសោយរាជ្យ ប៉ុន្តែដោយសារព្រះអង្គមានឆន្ទៈស្នេហាជាតិមិនចង់ឲ្យទឹកដីបាត់បង់ ទ្រង់ក៏លួចផ្ញើលិខិតសម្ងាត់ទៅកាន់ព្រះចៅណាប៉ូឡេអុងទីបីនៅសិង្ហបូរីឲ្យចូលមកដែនកម្ពុជា ក្នុងបំណងយកបារាំងជាបង្អែកដើម្បីទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលយួននិងសៀម។ ក្រោយមកបារាំងក៏បានចូលមកដាក់អាណាព្យាបាលលើប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្ដម ហើយឥទ្ធិពលយួនសៀមក៏ត្រូវបញ្ចប់នៅពេលនោះ។ នៅក្នុងសម័យអាណានិគមនិយមបារាំងទៀតសោត កម្ពុជាពុំបានសុខស្រួលឡើង គឺត្រូវបារាំងជំរិតទារពន្ធយ៉ាងដំណំ យុវជនខ្លះត្រូវបញ្ជូនឲ្យទៅច្បាំងក្នុងសង្គ្រាមលោក ហើយត្រូវស្លាប់អស់ជាច្រើន។ សេចក្ដីឈឺចាប់ទាំងប៉ុន្មានធ្វើឲ្យខ្មែរអ្នកស្នេហាជាតិខិតខំទាមទារឯករាជ្យ រហូតទទួលសិទ្ធិពេញលេញជាម្ចាស់ទឹកដីរបស់ខ្លួននៅក្រោយស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះបាទនរោត្ដមសីហនុ ដែលព្រះអង្គខិតខំបំពេញតួនាទីស្វែងរកឯករាជ្យរហូតទទួលបានជោគជ័យទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំមួយពាន់ប្រាំបួនរយហាសិបបី។ ហេតុការតាមរយៈប្រវត្តិសាស្ត្រសុទ្ធតែលាតត្រដាងឲ្យឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា ទម្រាំតែទទួលបានស្វ័យភាពគឺត្រូវចំណាយពេលជិតមួយសតវត្សឯណោះ ប៉ុន្តែមិនមែនបោះបង់ការតស៊ូនោះនៅពាក់កណ្ដាលទីនោះឡើយ។ បើក្រឡេកមកមើលនៅក្នុងស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ប្រជាប្រិយ រឿងរៃនិងស្រមោច បានឆ្លុះបញ្ចាំងនូវទស្សនៈពីរ មួយគឺភាពខ្ជិលច្រអូស និងទីពីរគឺការខិតខំព្យាយាម។ រៃតំណាងឲ្យតួអង្គឥតបានការ គិតតែពីច្រៀងរាំ សប្បាយ មិនគិតរកចំណីទុកក្នុងរដូវក្ដីឡើយ ដល់ពេលរដូវវស្សាមកដល់ ទើបភ្ញាក់ខ្លួនថាមិនមានចំណី ក៏ទៅសុំខ្ចីពីស្រមោច ស្រមោចក៏មិនឲ្យខ្ចី ចំណែកសត្វហេតុតែភ្លើតភ្លើនខ្វះការប្រុងប្រយ័ត្ន ទើបដាច់ស្បៀងរហូតដល់ស្លាប់អស់ ចំណែកឯតួអង្គស្រមោចខំលីសែងអង្កឬចំណីតូចៗល្អិតៗយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំដោយមិនចេះនឿយណាយ ឬពន្យារពេលឡើយ មិនយូរប៉ុន្មានស្បៀងអាហារក៏ពេញសម្បុក ហើយអាចចិញ្ចឹមពួកគេពេញមួយរដូវវស្សាបាន។ ក្រៅពីនេះ នៅក្នុងរឿងប្ដីប្រពន្ធនាក់បាច់ទឹកសមុទ្ររីង ក៏បានបង្ហាយ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតតែម្ដង។ ក្នុងនោះ មានប្ដីប្រពន្ធមួយគូខំបាចទឹកសមុទ្រដែរ តែមិនរីងសោះ ក៏បោះបង់ការងាររបស់ខ្លួនចោល ចំណែកឯប្ដីប្រពន្ធមួយគូទៀតបានខិតខំដោយឥតឈប់ឈរឡើយក្នុងការបាច់ទឹកសមុទ្រឲ្យរីង ដោយមច្ឆាជាតិខ្លាចទឹកសមុទ្ររីងអស់ ទីបំផុតពួកគេក៏យកមាសប្រាក់កែវកងពិទូរ្យសូរ្យកាន្តមកឲ្យ រហូតក្លាយជាសេដ្ឋី និងជោគជ័យក្នុងការងាររបស់ខ្លួន។ តាមរយៈរឿងខាងលើនេះ ការដែលយើងប្រឹងប្រែងដោយមិនខ្លាចនឿយហត់និងមានឆន្ទៈមោះមុតផងនោះ ទើបសម្រេចផលបែបនេះឯង។ ដោយឡែក នៅក្នុងរឿងកុលាបប៉ៃលិន ដែលជាស្នាដៃរបស់លោក ញ៉ុក ថែម ក៏បានបង្ហាញយ៉ាងប្រត្យក្សថា តួអង្គចៅចិត្រ ជាកូនកសិករក្រីក្រ ស្វែងរកការងារធ្វើជាកម្មករជីកត្បូងរបស់លោកហ្លួងរតនសម្បត្តិនិងនាងឃុននារី។ ចៅចិត្រធ្វើការនៅក្រោមកម្ដៅថ្ងៃដ៏ក្ដៅហូតហែង ហូរញើសប៉ុនគ្រាប់ពោត ដោយមិនត្អូញត្អែរអ្វីឡើយ។ ពេលខ្លះ ត្រូវនាងឃុននារី ពេបជ្រាយថាជាមនុស្សស្គមដូចអ្នកញៀនអាភៀនមិនសមនឹងធ្វើការជាកម្មករជីកត្បូងទៀតផង។ បន្ថែមពីនេះ ចៅចិត្រ បានមានចិត្តលួចស្រឡាញ់ចៅហ្វាយនាយរបស់ខ្លួន ទាំងដឹងថាខ្លួនឯងមិនឈោងដល់ គឺដូចសុភាសិតមួយពោល «ខ្លួនទាប ដៃខ្លី ស្រវាឱបភ្នំ»។ ដោយមើលឃើញថាចៅចិត្រជាបុរសឧស្សាហ៍ព្យាយាមនិងស្មោះស្ម័គ្រចំពោះថៅកែផងនោះ ក៏ធ្វើឲ្យនាងឃុននារីបាក់ចិត្តស្រឡាញ់ រីឯលោកហ្លួងរតនសម្បត្តិក៏យល់ព្រមឲ្យអ្នកទាំងពីររៀបការនឹងគ្នា និងប្រគល់ការងារឲ្យចៅចិត្រមើលការខុសត្រូវថែមទៀតផង។ ចំណែកឯ អក្សរសិល្ប៍រឿង ផ្កាស្រពោនវិញ ប៊ុន ធឿន ដែលជាតួអង្គឯកតំណាងឲ្យយុវជនដែលស្រឡាញ់ការរៀនសូត្រ បានទទួលបានជោគជ័យក្នុងសិក្សារបស់ខ្លួន ទោះបីជារូបគេបាត់បង់នារីជាទីស្រឡាញ់ និងគ្រួសារត្រូវធ្លាក់ខ្លួនក៏ដោយ ក៏មិនបានធ្វើឲ្យ ប៊ុន ធឿន នឿយណាយនឹងចំណេះវិជ្ជានោះឡើយ។ លើសពីនេះទៅទៀត នៅក្នុងរឿងមាលាដួងចិត្ត ក៏បានលាតត្រដាងនូវស្នេហាឆ្លងជាតិសាសន៍រវាងកំលោះជនជាតិខ្មែរ គឺទីឃាវុធ និងក្រមុំជនជាតិសៀម គឺចន្ទមណី។ ស្នេហារបស់ពួកគេពោរពេញទៅដោយឧត្ដមគតិ មិនមែនកើតឡើងដូចភ្លើងចំបើង ហើយក៏មិនសំខាន់ស្មើនឹងឯករាជ្យជាតិនោះឡើយ។ ទីឃាវុធ សន្យាថាបើសៀមមិនព្រមប្រគល់ខេត្តខ្មែរមកឲ្យខ្មែរវិញ ខ្លួនមិនព្រមស្រឡាញ់នាងចន្ទមណីនោះឡើយ ទីបំផុតស្នេហារបស់គេក៏សម្រេចដល់គោលដៅ ក្រោយពីសៀមប្រគល់ខេត្តមួយចំនួនមកឲ្យខ្មែរវិញ។ បើក្រឡេកមកមើលរឿងទុំទាវដែលស្នាដៃនិពន្ធរបស់ព្រះភិក្ខុសោមវិញ បានលើកឡើងពីចំណងស្នេហារវាងព្រះសង្ឃនិងនារីម្នាក់ដែលកំពុងចូលម្លប់ គឺទុំ និងទាវ។ សេចក្ដីស្នេហារបស់ពួកគេត្រូវឆ្លងកាត់នូវឧបសគ្គយ៉ាងច្រើន នៅពេលយាយម្ដាយទាវដឹងរឿងរ៉ាវអស់ហើយ គាត់ខឹងនឹងទុំខ្លាំងណាស់ ដោយសារគាត់មានកូនស្រីតែម្នាក់ ដែលបម្រុងនឹងរៀបការនិងម៉ឺនងួន ដែលជាកូនប្រុសរបស់អរជួនទៀតផង។ មិនយូរប៉ុន្មាន ព្រះរាជាក៏បានជ្រើសរើសនាងទាវធ្វើជាស្នំឯក រីឯទុំក្លាយជាម៉ឺនឯក នៅពេលអ្នកទាំងពីរជួបមុខគ្នានៅចំពោះព្រះភក្ត្ររបស់រាជា ពួកគេក៏ហ៊ានសារភាពស្នេហ៍ចំពោះគ្នានឹងគ្នា រហូតដល់ព្រះរាជាប្រទានមង្គលការតាមសំណូមពរ។ ជាងនេះទៅទៀត ក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ព្រះរាមត្រូវចំណាយអាយុកងទ័ពអស់ជាច្រើន និងពេលវេលាយ៉ាងយូរ ដើម្បីច្បាំងដណ្ដើមយកនាងសីតាវិញពីក្រុងរាពណ៍នៅនគរលង្កា។ ចំណែកឯនៅក្នុងរឿងព្រះអាទិត្យថ្មីរះលើផែនដី ដែលជាស្នាដៃនិពន្ធរបស់លោក សួន សុរិន្ទ វិញ តួអង្គសម ជាជនក្រីក្រតោកយ៉ាក តស៊ូក្នុងឆាកជីវិត សុខចិត្តធាក់ស៊ីក្លូ មិនព្រមលក់ឧត្ដមគតិខ្លួនឡើយ ក្នុងឆាកជីវិតរបស់សមតែងតែជួបរឿងអយុត្តិធម៌ និងការមើលងាយជានិច្ច ហើយត្រូវបាត់បង់ប្រពន្ធកូន ព្រមទាំងរស់នៅក្នុងពិភពលោកនេះតែម្នាក់ឯងឯកា។ ទីបំផុត ភាពស្មោះត្រង់របស់សម ក៏បាននាំសមឆ្លងពីរណ្ដៅដ៏ងងឹតនេះ ហើយបានក្លាយជាប្រជាជនដ៏ល្អនិងជាកសិករដ៏គំរូប្រចាំសហគមន៍ទៀតផង។
យោងតាមការបកស្រាយខាងលើនេះ គេសង្កេតឃើញថា គ្រប់កិច្ចការទាំងឡាយមិនថាតូចក្ដីធំក្ដី គឺសុទ្ធតែទាមទារចាំបាច់នូវការប្រឹងប្រែងយ៉ាងប្ដូរផ្ដាច់ មិនមែនធ្វើលេងសើចឲ្យតែរួចពីដៃឡើយ។ ឧបសគ្គទាំងឡាយអាចនឹងរលាយទៅបានដោយសារតែឥទ្ធិពលនៃការតស៊ូក៏ក្លៀវក្លាមិនចុះចាញ់ ប្រៀបដូចជារាជសីហ៍ដែលពោរពេញទៅដោយអំណាច ហើយមិនចុះចាញ់នឹងការស្វែងរកចំណីនោះឯង។ តួយ៉ាង នៅក្នុងសង្គមជាក់ស្ដែងក្ដី ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រក្ដី ឬក្នុងអក្សរសិល្ប៍ក្ដី សុទ្ធតែលាតត្រដាងឬបង្ហាញឲ្យជាក់លាក់ថា គ្មានជោគជ័យឯណា ដែលមិនឆ្លងកាត់ឧបសគ្គសោះឡើយ។
ក្រោយពីធ្វើការពន្យល់យ៉ាងក្បោះក្បាយដូចខាងលើ សបញ្ជាក់ថា សុភាសិតនេះពិតជាមានតម្លៃអប់រំយ៉ាងជ្រាលជ្រៅមិនអាចកាត់ថ្លៃបានដែលបណ្ដុះឲ្យមនុស្សគ្រប់គ្នាក្លាហានហ៊ានក្រោកតស៊ូនឹងព្រហ្មលិខិត។ ក្នុងនាមជាយុវជន គួរលះបង់ពេលវេលានិងកម្លាំងកាយដើម្បីក្រេបយកចំណេះវិជ្ជា និងកសាងខ្លួនឲ្យសមជាកូនល្អ សិស្សល្អ ប្រជាពលរដ្ឋល្អ មេគ្រួសារល្អ និងមេដឹកនាំដ៏ល្អនាពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាងមុខ។
ខ្លឹមសារជីវត
ReplyDeleteមានមតិមួយពោលថា "ជោគជ័យនៃជីវិតគឺស្ថិតនៅលើការសម្រេចចិត្តរបស់ខ្លួន"។ ចូរបកស្រាយដោយលើកយកភស្តុតាងក្នុងសង្គមនិងអក្សរសិល្ប៍មកបញ្ជាក់។
ReplyDeleteការស្វែងរកឧត្តមភាពជាគោលដៅចម្បងរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ
ReplyDeleteធ្វើបុណ្យបានបុណ្យធ្វើបាបបានបាប
ReplyDelete0884119989
ReplyDeleteសំណេរ ការសម្រេចចិត្តខុស នាំឲមានវប្បជិសារីអស់មួយជីវិត
ReplyDeleteវិន័យនាំមកនូវសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ
ReplyDeleteស្នេហាភ្លើងចំបើងរបស់ទុំទាវកើតឡើងដោយមន្តសារិកាលិនថោង។
ReplyDeleteរឿងមាលាដួងចិត្ត
ReplyDelete